Dokumentacja techniczna produktu

Dlaczego tak ważne jest, żeby nie wykonywać prac lakierniczych „na pamięć’?

Z tym pytaniem zwróciliśmy się do specjalistów różnych działów firmy TROTON, którzy krótko odpowiedzieli nam na pytanie, dlaczego nie warto pomijać w pracy kart TDS (Technical Data Sheet) i SDS (Safety Data Sheet).

LABORATORIUM

Po co są tworzone karty techniczne produktu TDS (Technical Data Sheet)? Czy nie wystarczą piktogramy na puszkach lakierów, czy szpachlówek, żeby wiedzieć wszystko o jego stosowaniu?

Karta techniczna produktu to nic innego jak specjalistyczny dokument o charakterze informacyjnym. Można w niej znaleźć najważniejsze dane dotyczące konkretnego wyrobu, w tym jego parametry techniczne oraz fizykochemiczne. Karta TDS powinna także zawierać szereg informacji, takich jak:

• opis produktu

• co wchodzi w skład produktu

• normy dotyczące lotnych związków organicznych (pl. LZO/ang. VOC)

• jak przygotować podłoże przed aplikacją

• proces aplikacji (zastosowanie, proporcje mieszania, lepkość natryskowa, żywotność mieszanki, liczba i grubość warstw, sprzęt i jego parametry do aplikacji, czasy utwardzenia, suszenie, szlifowanie itp.)

• wydajność produktu

• warunki magazynowania

• okres gwarancji.

Szczegóły w zakresie treści zawartych w karcie technicznej leżą w gestii producenta. Kwestia formy karty technicznej produktu również nie została ściśle sformalizowana.

Często w warsztacie zdarza się, że skończy się komponent A, natomiast B, czy C stoi jeszcze na półce. Czy można zastosować np.; utwardzacz, czy rozcieńczalnik, który już mamy z materiałem innego producenta? Albo kupić tańszy, bardziej uniwersalny zamiennik i traktować go jako dopełnienie do wszystkich produktów?

Producent nigdy nie zaleca mieszania ze sobą komponentów, które nie wchodzą w skład kompletu ponieważ nie są one ze sobą kompatybilne i zwykle nastręczają ostatecznemu użytkownikowi niepotrzebnych problemów z uzyskaniem końcowego efektu powłoki. Niestosowanie się do zasad zawartych w karcie TDS kończy się zazwyczaj odrzuceniem reklamacji przez sprzedawcę, czy producenta i brakiem gwarancji na powłokę. Przykładowe wady, które mogą na niej powstać po połączeniu niekompatybilnych komponentów to: porowatość, odgotowanie powłoki (gazowanie), osiadanie powłoki- skutkujące utratą połysku, zacieki, zmatowienie, wypływanie pigmentu, słabe krycie, czy brak przyczepności.

Karta techniczna (TDS) zawiera najczęściej dane uśrednione do sprzyjających warunków pracy z materiałem (np.; temperaturę pomieszczenia, w którym pracujemy 20°C) , w równie sprzyjających okolicznościach (np.; warsztat, w którym panują odpowiednie warunki czystości i w którym dysponujemy wyposażeniem). Co z danymi technicznymi podanymi w karcie, jeśli te warunki nie są spełnione? Do czego wtedy posłuży nam karta TDS?

Produkty Troton przeznaczone są do użytku profesjonalnego i najczęściej klienci wiedzą jak je stosować. Jeśli zdarzy się, że warunki pracy nie są spełnione najczęściej odbija się to na parametrze schnięcia. Temperatura poniżej 20°C znacznie wydłuża czas schnięcia, a powyżej -przyspiesza go. Informacje podane w kartach TDS produktów marek Troton zastrzegają, że użycie materiału w innych warunkach, niż zalecane w może spowodować różnice w zachowaniu się powłoki.

DZIAŁ TECHNICZNO-SZKOLENIOWY

Wykreujmy potencjalną sytuację: wykonuję prace blacharsko-lakiernicze 20 lat, jestem może właścicielem własnego warsztatu, krótko mówiąc- wiem, co robię i nic mnie już nie może zaskoczyć. Po co mam czytać kartę techniczną produktu?

Najczęściej gubi nas rutyna. Brzmi jak banał, ale wielu lakierników w nią popada. Wówczas zaczynają się problemy związane ze źle wykonaną pracą i wtedy myślimy: ‚mogłem poczekać, mogłem dodać…’. Zawsze warto zajrzeć do karty technicznej. Czasami po prostu dlatego, że przy nawale pracy możemy o czymś zapomnieć. Musimy pamiętać, że rzetelni producenci wprowadzają nowości, pracują nad technologią już istniejących produktów, zatem dane w kartach TDS ewoluują razem z nimi.

Co powoduje wady lakiernicze, dlaczego występują najczęściej?

Wad może występować bardzo wiele. Ich specyfika jest zależna od rodzaju materiałów, jakie aplikujemy. Najczęściej powodują je np.; używanie nieoryginalnych, przetworzonych rozcieńczalników, zanieczyszczonych wodą, olejami, silikonami; mieszanie złych proporcji z utwardzaczami oraz nakładanie nadmiernych ilości materiału, bez odpowiednich czasów odparowania.Wszystkie informacje, które pomagają tego uniknąć, znajdują się właśnie w karcie TDS.

Czy można niektóre wady zlikwidować, bez ponoszenia kosztów? Jakie są szanse na ‘uratowanie’ sytuacji?

To bardzo indywidualna sprawa, w zależności na ile wada jest szkodliwa dla powłoki lakierniczej. Np.; niewielki zaciek na lakierze bezbarwnym, czy też skórka pomarańczowa nie jest bardzo dużą wadą. Można sobie z nią poradzić matując papierem ściernym, czyli za pomocą pasty i maszyny polerskiej podlega stosunkowo szybkiej korekcie. Natomiast zważenie powłoki, łuszczenie materiału, zła przyczepność jest już poważniejszym problemem i dlatego warto znać parametry i postępować zgodnie z kartą techniczną produktu, z którym się pracuje.

Do każdej naprawy należy podejść indywidualnie, przed przystąpieniem prac należy dobrać odpowiednio materiały, czy sprawdzić stan naprawianych elementów.

Które parametry w karcie technicznej TDS są najważniejsze dla lakiernika?

Każda informacja jest istotna, ponieważ mówi nam o możliwościach użycia materiału (np; szybkość utwardzacza, czy rozcieńczalnika) oraz poddaje wskazówki techniczne dotyczące np.; proporcji mieszania, powłok oraz powierzchni na jakie można stosować produkty, czy o tym jakie są dopuszczalne warunki stosowania i przechowywania materiałów.

Gdzie mam szukać informacji technicznych na temat produktu?

Troton zamieszcza karty TDS i SDS (Safety Data Sheet) swoich produktów na stronie www. Ogólne informacje na temat stosowania można znaleźć w internecie, ale ja nie polecałbym polegania na wyszukiwarce. Zdecydowanie rekomenduję użytkowanie materiałów w oparciu o kartę techniczną konkretnego produktu.

ŚRODOWISKO

W dokumentacji technicznej produktu chemicznego znajduje się karta SDS (Safety Data Sheet). Czy możemy pokrótce wyjaśnić, co się kryje pod tą nazwą i jakie dane zawiera taka karta?

Karta charakterystyki oparta jest na artykule 31 rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH). Składa się z 16 głównych sekcji, nie ma określonej objętości, natomiast musi być zachowana jej odpowiednia forma i kolejność umieszczanych informacji. Jak sama nazwa mówi Safety Data Sheet – karta bezpieczeństwa zawiera informacje dotyczące zagrożeń i ryzyk stwarzanych podczas stosowania substancji lub mieszanin, sposobu ich bezpiecznego magazynowania, a także właściwości fizykochemiczne i zasady postępowania z powstałymi odpadami. W karcie powinny znaleźć się również dane dotyczące środków ochrony indywidualnej oraz zalecenia dotyczące transportu produktów. Ważną rolę odgrywają klasyfikacja substancji lub mieszanin w oparciu o rozporządzenie 1272/2008 (CLP) i nr UFI umieszczony w SDS. Za pomocą kart charakterystyki powyższe informacje są skutecznie przekazywane w dół łańcucha dostaw.

Która sekcja karty SDS jest najważniejsza, z punktu widzenia ostatecznego użytkownika?

W zależności od podmiotu poszczególne sekcje są wykorzystywane przez służby zajmujące się ratowaniem życia, transportem towarów niebezpiecznych, laboratorium, a także przez ostatecznego użytkownika. Końcowy użytkownik przed zastosowaniem produktu powinien zapoznać się z całą kartą charakterystyki. Najważniejszą jednak sekcją jest identyfikacja zagrożeń (sekcja 2/ zwroty H i P), w której umieszczone są barwne piktogramy a także określające rodzaje zagrożeń zwroty H ( z ang. hazardous statements) i zwroty P (z ang. precautionary statements) wskazujące środki ostrożności. Kolejną ważną informację dotyczącą postępowania z substancjami i mieszaninami, ich magazynowaniem i szczegółowym zastosowaniem znajdziemy w sekcji 7. W sekcji 8 znajdziemy środki ochrony indywidualnej, które powinniśmy zastosować podczas pracy z produktem.

Należy podkreślić również fakt, iż informacje dostarczone w karcie charakterystyki pomagają pracodawcom spełnić obowiązki w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym z czynnikami chemicznymi w miejscu pracy.

Jak często przepisy zawarte w kartach SDS podlegają zmianom, czy aktualizacji?

Dostawca jest odpowiedzialny za treści zawarte w karcie charakterystyki. Nowe informacje powinny być przekazane wszystkim odbiorcom substancji lub mieszanin, którym dostawca dostarczył produkty w ciągu 12 miesięcy. Gdy tylko pojawią się istotne zmiany, które mają wpływ na klasyfikację mieszanin, czy też zastosowanie zostało ograniczone, dostawca ma obowiązek zaktualizować SDS.

Ważna zmiana w SDS weszła w życie 01 stycznia 2021 roku zgodnie z rozporządzeniem UE 2020/878. Rozporządzenie to wprowadziło zmiany dotyczące uwzględniania stężeń granicznych, charakterystyki nanopostaciowości cząstek, wpływu na układ hormonalny, a także zmiany w samej strukturze karty.

LOGISTYKA

Do czego używa się dokumentacji technicznej, w tym wypadku karty SDS (Safety Data Sheet) w transporcie?

W przypadku transportu morskiego i lotniczego karta SDS wysyłana jest do spedytora, czy armatora. Następnie na podstawie informacji z sekcji 9,1 i 14 ustalamy czy istnieją i jeśli tak to jakie możliwości transportowania towaru, oraz otrzymujemy ewentualne wytyczne co do jego pakowania. Na podstawie kart SDS tworzymy dokumenty DGD (Dangerous Goods Declaration) lub DGR (na podstawie Dangerous Goods Regulations), konieczne do organizacji wysyłki.

Na co powinni szczególną uwagę zwracać przewoźnicy, a także sami kierowcy?

W transporcie drogowym, czy multimodalnym (czyli drogowym łączonym z morskim) karty SDS są również wymagane. Muszą być pełne i dokładne, zwłaszcza do transportu z tzw. pełnym ADR (L’ Accord européen relatif), kiedy substancje, czy produkty transportowane przez przewoźnika stwarzają zagrożenie dla bezpieczeństwa, zdrowia, czy środowiska. Na podstawie SDS także tworzony jest dokument DGD.

Zatem każdy przewoźnik realizujący przewóz materiałów sklasyfikowanych, jako ADR musi wyposażyć pojazd i kierowcę w środki zapewniające bezpieczeństwo zdrowia i środowiska. Kierowca ADR musi mieć ukończone szkolenie w wersji podstawowej, lub specjalistycznej i oczywiście czynne prawo jazdy w wybranej kategorii. Flota pojazdów do przewożenia towarów ADR musi być odpowiednio oznakowana.

Także odbiorca towarów ADR nie może również opóźniać podebrania takich towarów, bez podania istotnych przyczyn.

Zespół TROTON