Wielka bitwa na plaży, czyli „Bój o Kołobrzeg 2019”

Huk wystrzałów, wybuchy i kilkanaście zabytkowych wozów militarnych – 17 marca, na wezwanie Muzeum Oręża Polskiego, Kołobrzeg po raz kolejny opanowali pasjonaci historii. Widowiskiem batalistycznym rekonstruktorzy oddali hołd żołnierzom 1. Armii Wojska Polskiego, którzy w marcu 1945 r. zdobyli miasto. Sponsorem przedsięwzięcia był Troton.

– To jedna z największych inscenizacji historycznych w Polsce w ogóle. W role walczących stron wcieliło się ponad ćwierć tysiąca miłośników wojskowości z całego kraju – mówi dyrektor Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, Aleksander Ostasz. To właśnie z jego inicjatywy, przed dwoma laty powróciło teatralne przedstawienie tego, co działo się nad ujściem Parsęty w schyłkowym okresie II wojny światowej. W niedzielę, 17 marca, na plaży przy kołobrzeskim molo zorganizowana została kolejna edycja widowiska batalistycznego p.t.: „Bój o Kołobrzeg”.

Kilkutysięczna rzesza widzów miała okazję poznać historię krwawych, toczonych 74 lata temu walk od momentu ewakuacji niemieckiej ludności cywilnej do ostatnich godzin funkcjonowania Festung Kolberg. Najważniejsze jednak były odtworzone z dbałością o najmniejsze detale sylwetki żołnierzy z orzełkami na czapkach. – Jak zawsze zależało nam bardzo na uwypukleniu roli 1. Armii Wojska Polskiego w zdobywaniu Pomorza. Kołobrzeska bitwa była dla nich tym samym, czym walki o Monte Cassino dla 2. Korpusu Polskiego we Włoszech – wyjaśnia nasz rozmówca. Tym razem podczas inscenizacji spotkało się ponad 160 rekonstruktorów właśnie w mundurach „naszych”. To rekord zwłaszcza, że w dzisiejszych czasach inscenizacje z udziałem tak dużej liczby odtwórców Wojska Polskiego na Wschodzie, z różnych przyczyn, należą do rzadkości.

Choć żołnierze polscy byli w widowisku bohaterem zbiorowym, autorzy scenariusza nie zapomnieli o ważnych rolach indywidualnych. – Postanowiliśmy przypomnieć między innymi o roli kobiet-żołnierzy w boju o nasze miasto. Jedna z postaci, która została w ten, konkretny sposób upamiętniona to sanitariuszka 14. pułku piechoty, Ewelina Nowak. Zginęła w Kołobrzegu od kuli strzelca wyborowego. Jej losy stały się genezą jedynego w Europie, stojącego w dzielnicy uzdrowiskowej, Pomnika Sanitariuszki – wyjaśnia nasz rozmówca.

Oprócz odtwórców oczy publiczności cieszyły zabytkowe pojazdy militarne, co ciekawe niemal wszystkie oryginalne, wyprodukowane przed 1945 r. Największym gabarytowo był muzealny T-34/85 występujący w widowisku w barwach radzieckiej 45. Brygady Pancernej – pierwszej jednostki sił koalicji antyhitlerowskiej, która stanęła na rogatkach Kołobrzegu. Wsparcia polskim piechurom udzieliły samochody terenowe Willys MB Jeep i Dodge WC 51 oraz artyleria. – W tym ostatnim przypadku także mieliśmy do czynienia z ewenementem. Po raz pierwszy na rekonstrukcyjnym polu bitwy pojawiły się wszystkie typy armat używanych przez 1. Armię w bitwie o Kołobrzeg: działa przeciwpancerne kalibru 45 mm i 76,2 mm wraz z haubicą 122 mm wz. 1938 – wylicza dyrektor MOP.

Kolekcjonerskich rarytasów nie brakowało po drugiej stronie barykady. Podczas inscenizacji po plaży jeździł transporter półgąsienicowy Hanomag Sd.Kfz. 251 Ausf. D, samochody Volkswagen Typ 82 czy motocykle BMW, DKW i Zuendapp. I w tym wypadku nie zabrakło wyjątkowego sprzętu artyleryjskiego – kołobrzeżanie i goście zobaczyli po raz pierwszy działo piechoty 75 mm Infanteriegeschuetz 37, które przyjechało aż ze Skarżyska-Kamiennej oraz od niedawna znajdującą się w kolekcji Muzeum Oręża Polskiego szybkostrzelną armatę przeciwlotniczą 2,0 Flak 29 Oerlikon.

Najważniejszym epizodem inscenizacji stał się jej finał. W akcie zanurzania w falach Bałtyku biało-czerwonej flagi oprócz odtwórców uczestniczyli kombatanci – prawdziwi bohaterowie marca 1945 r. Scena z ich udziałem stanowiła symboliczne nawiązanie do rzeczywistej ceremonii zaślubin 1. oraz 2. Armii Wojska Polskiego z morzem 74 lata temu. Pasjonaci historii wzięli również udział w uroczystościach rocznicowych na Cmentarzu Wojennym.

– Echa „Boju o Kołobrzeg” słyszane były daleko poza granicami Pomorza. Nasze wydarzenia na trwałe wpisało się w kalendarz profesjonalnych przedsięwzięć popularyzujących historię, to także wielka promocja regionu. Myślę, że mogę już teraz zaprosić wszystkich na przyszłoroczną edycję widowiska tym bardziej ważną, że związaną z 75. rocznicą zdobycia Kołobrzegu – kończy Aleksander Ostasz.

Podpisy do zdjęć:

• KG19-Foto1 – Zwieńczeniem inscenizacji była symboliczna ceremonia zaślubin polskich żołnierzy z Bałtykiem (Fot. Rekografia).
• KG19-Foto2 – Widowisko rozpoczęła scena ucieczki niemieckich mieszkańców Kołobrzegu (Fot. Rekografia).
• KG19-Foto3 – Dym, krzyk i wystrzały jak 74 lata temu – „Bój o Kołobrzeg” oddziaływać miał na wszystkie zmysły widzów (Fot. Rekografia).
• KG19-Foto4 – Największym pojazdem zabytkowym, wykorzystanym w czasie inscenizacji był czołg T-34/85 z kolekcji MOP w Kołobrzegu (Fot. Rekografia).
• KG19-Foto5 – Los kobiet-żołnierzy stanowił ważny wątek w tegorocznej edycji kołobrzeskiego widowiska (Fot. Rekografia).
• KG19-Foto6 – W „Boju o Kołobrzeg” wzięło udział ponad 250 rekonstruktorów reprezentujących 37 grup i stowarzyszeń z całej Polski (Fot. Rekografia).
• KG19-Foto7 – Inscenizacja była hołdem pasjonatów dla uczestników walk o miasto w marcu 1945 r. (Fot. Rekografia).
• KG19-Foto8 – Niemieccy grenadierzy pancerni suną po plaży transporterem Hanomag – takie obrazy zobaczyć można było w Kołobrzegu również 74 lata temu (Fot. Rekografia).
• KG19-Foto9 – Oryginalny samochód VW Typ 82 to jedna z kilkunastu maszyn wykorzystanych w czasie kołobrzeskiej inscenizacji (Fot. Rekografia).
• KG19-Foto10 – Tłumy widzów i kilkanaście redakcji z całego kraju. „Bój o Kołobrzeg” to jedno z największych wydarzeń historycznych w Polsce, w bieżącym roku (Fot. Rekografia).

Autor: dr Łukasz Gładysiak