Końcowym etapem każdej wykonywanej naprawy lakierniczej elementów nadwozi pojazdów samochodowych jest proces suszenia naniesionej powłoki (warstwy) lakieru. Jakość jej uzyskania uzależniona jest zarówno od procesu przygotowania powierzchni do lakierowania, sposobu przeprowadzenia procesu nakładania warstwy lakieru, jak również i od przebiegu jej suszenia. Suszenie warstwy lakieru rozpoczyna się praktycznie w chwili zetknięcia kropli lakieru z malowanym podłożem. W zależności od rodzaju zastosowanego lakieru może ono mieć charakter fizyczny, który polega na odparowywaniu zawartego w lakierze rozpuszczalnika lub chemiczny, polegający na zachodzącej w warstwie lakieru reakcji chemicznej składnika wiążącego z tlenem.

Intensywność parowania i przebiegu zachodzących w warstwie nałożonego lakieru reakcji chemicznych bez względu na rodzaj lakieru i przebiegającego w nim procesu utwardzania i schnięcia powłoki zależna jest od temperatury otoczenia i dostarczanej z zewnątrz energii cieplnej. Temperatura suszenia powłoki lakierniczej określana jest przez producenta lakieru. Uzależniona ona jest od rodzaju lakieru. Podwyższenie temperatury suszenia powłoki lakierniczej zaledwie o 10 ⁰C powyżej wartości wskazanej przez producenta lakieru powoduje dwukrotne zwiększenie szybkości zachodzenia reakcji i przebiegu procesu schnięcia. W warsztatowej praktyce lakierniczej, jako temperaturę suszenia lakieru samochodowego przyjmuje się wartość 60 ⁰C.

Ponieważ czas suszenia powłoki lakierniczej jest związany z wydajnością pracy lakierni, obecnie w warsztatach samochodowych blacharsko-lakierniczych w celu uzyskania przyspieszonego procesu schnięcia powłoki lakierniczej wykorzystywane są:
– systemy dysz Venturiego, w których wykorzystywany jest nadmuch powietrza bez podwyższonej temperatury,

– kabiny lakiernicze, wykorzystujące energię cieplną dostarczaną przez nadmuch podgrzanego powietrza,

– urządzenia promiennikowe, w których wykorzystywane jest promieniowanie podczerwone.

W przypadku suszenia najnowszych rodzajów lakierów na bazie wody, stosowane do suszenia powłoki są najczęściej zestawy dysz Venturiego. Zapewniają one zwielokrotnienie ilości dostarczanego powietrza przeznaczonego do suszenia. Jego ilość w strefie suszenia powłoki lakierniczej jest proporcjonalna do czasu odparowania składników lotnych materiału lakierniczego.

Przy suszeniu całych nadwozi pojazdów stosowane są kabiny lakiernicze, w których niezbędna energia cieplna dostarczana jest przez odpowiedni nadmuch ciepłego powietrza. Suszenie zastosowane w kabinie lakierniczej wykorzystuje obieg nagrzanego powietrza i przekazanie energii cieplnej z powietrza poprzez powierzchnię zewnętrzną do pokrytego lakierem elementu nadwozia. Ten sposób suszenia wiąże się jednak z koniecznością nagrzania wnętrza kabiny i wynikającego z tego faktu określonego czasu niezbędnego do osiągnięcia i ustabilizowania się wymaganej temperatury suszenia. W przypadku suszenia powłoki lakierniczej całego nadwozia pojazdu, zastosowanie kabiny lakierniczej ma oczywiście ekonomiczne uzasadnienie. W sytuacji natomiast, gdy suszeniu poddawane są tylko pojedyncze elementy poszycia nadwozia, wykorzystywanie kabiny lakierniczej nie jest już najlepszym rozwiązaniem i to zarówno ze względu na czas suszenia powłoki lakierniczej, który jest związany z wydajnością pracy całej lakierni, jak również i koszty związane z poborem przez nią znacznych zasobów energii elektrycznej.

W przypadku suszenia powłoki lakierniczej przy naprawach poszczególnych elementów poszycia nadwozia, zdecydowanie korzystniejsze jest wykorzystanie innych urządzeń technicznych, zapewniających skuteczne suszenie. Są nimi tzw. promienniki podczerwieni do suszenia powłok lakierniczych emitujące fale elektromagnetyczne. Promieniowanie oznacza przenoszenie energii poprzez fale elektromagnetyczne o różnej długości fal. Fale elektromagnetyczne w zakresie widma od 0,76mm do 1 mm, określane jako promieniowanie cieplne podczerwone można podzielić w zależności od długości fali na:

– krótkofalowe – w zakresie od 0,76mm do 2 mm,

– średniofalowe – od 2 mm do 4 mm,

– długofalowe – 4 mm do 6 mm.

Im mniejsza jest długość fali promieniowania elektromagnetycznego tym głębiej wnika ono w powierzchnię suszonego lakieru, a tym samym większą wytwarza ilość energii cieplnej. Fale średnie docierają do wewnątrz suszonego materiału lakierniczego, natomiast fale długie nagrzewają wyłącznie jego powierzchnię zewnętrzną. W tych przypadkach proces suszenia lakieru zachodzi więc od zewnątrz do wewnątrz warstwy lakieru. Poza tym, promienniki średnio i długofalowe wymagają wcześniejszego nagrzania, zanim osiągną temperaturę właściwą do pracy, co powoduje, że czas suszenia takimi urządzeniami w znaczny sposób ulega wydłużeniu.

W przypadku fal krótkich, promieniowanie przenika w głąb materiału lakierniczego, aż do samej blachy pokrywanego lakierem elementu, bez żadnych zbędnych strat po drodze, wynikających z konieczności wcześniejszego ogrzania objętości otaczającego materiał lakierniczy powietrza. Przy zastosowaniu krótkofalowych promienników podczerwieni nagrzewany jest wyłącznie obiekt absorbujący promieniowanie. Tego typu promieniowanie posiada właściwości przenikania fali podczerwonej (fali cieplnej) na wskroś, czyli aż do podłoża, dzięki czemu materiał lakierniczy suszony jest równocześnie w całej swej objętości od wewnętrznej do zewnętrznej warstwy. Istotne w procesie suszenia powłok lakierniczych przy użyciu krótkofalowych promienników podczerwieni jest to, że ostatnią warstwą zasychającą jest warstwa zewnętrzna, dzięki czemu zapewnione jest poprawne utwardzenie wszystkich warstw, a uzyskana powłoka lakiernicza pozbawiona jest mikropęknięć. Rozpuszczalniki zawarte w lakierze mogą się ulatniać swobodnie, nie tworząc przy tym pęcherzy i zmarszczeń na lakierze.

Krótkofalowe promienniki podczerwieni emitują więc ciepło znacznie lepiej niż długo i średniofalowe. Ponadto, dodatkową zaletą tych promienników jest fakt, iż osiągają one temperaturę pracy zaledwie po kilku sekundach od włączenia. Przy wykorzystaniu krótkofalowych promienników podczerwieni wyschnięcie lakieru osiąga się kilkukrotnie szybciej niż przy suszeniu z wykorzystaniem zjawiska konwekcji, czyli ogrzewanym powietrzem w kabinie lakierniczej. Zasada działania promienników podczerwieni całkowicie eliminuje zanieczyszczenia warstwy lakieru związane z pyłem i kurzem pojawiającym się przy tradycyjnym suszeniu z wymuszonym ciągiem powietrza.

Na rynku wyposażenia warsztatowego dostępne jest obecnie kilka różnych rozwiązań konstrukcyjnych krótkofalowych promienników podczerwieni do suszenia powłok lakierniczych, dostosowanych do konkretnych potrzeb i zastosowań, czyli wielkości suszonych elementów i ich powierzchni oraz posiadanych warunków warsztatowych. Występują one w formie:

– przenośnych, ręcznych lamp do suszenia miejscowego,

– mobilnych, statywowych stanowisk,

– mobilnych, szynowych systemów suwnicowych, mocowanych na ścianie lub suficie,

– systemów bramowych.

W przypadku miejscowego suszenia małych powierzchni najpraktyczniejsze są ręczne lampy promiennikowe. Przy suszeniu nieco większych powierzchni pojedynczych elementów nadwozia najkorzystniejszym rozwiązaniem są mobilne, statywowe stanowiska promiennikowe. Są one najczęściej stosowane w praktyce warsztatowej, ponieważ zdecydowana większość napraw powłok obejmuje właśnie jeden, dwa lub trzy elementy karoserii samochodu jednocześnie i właśnie zastosowanie tego typu promienników jest najbardziej praktycznym, a zarazem i najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem. Wykorzystywane są więc przy małych i średnich naprawach powierzchni lakierniczej. Dzięki stabilnym statywom umieszczonym na kółkach możliwe jest ich umieszczenie w dowolnym miejscu, dogodnym dla konkretnej sytuacji i aktualnych potrzeb. W zależności od bieżących wymogów suszenia i wielkości powierzchni stosuje się promienniki jedno, dwu lub trzykasetowe. Posiadają one wysięgniki, wyposażone w amortyzatory gazowe, umożliwiające swobodne manipulowanie przy ustawianiu pozycji modułów grzewczych oraz ich utrzymywanie w ustalonym położeniu.

Przy suszeniu jednocześnie znacznie większych powierzchni powłoki lakierniczej stosowane są w warsztatach blacharsko-lakierniczych mobilne, szynowe systemy suwnicowe. Mocowane są one na ścianie lub suficie pomieszczenia warsztatowego. Systemy te zapewniają przesuwanie modułów grzewczych w kierunku wzdłużnym i poprzecznym. Dzięki zastosowaniu stabilnych profili aluminiowych w połączeniu z obrotowymi przegubami i ramionami sprężystymi istnieje możliwość ustawienia modułów grzewczych na odpowiedniej wysokości i pod właściwym kątem.

Zdecydowanie najbardziej rozbudowaną wersją promienników są te wykonane w formie tzw. systemów bramowych. Umożliwiają one jednoczesne suszenie pojazdu praktycznie z każdej strony, dzięki emisji promieniowania zarówno z góry, jak i z wszystkich boków.

mgr Andrzej Kowalewski