Czy w małym lub amatorskim warsztacie jeden pistolet wystarczy?

Co jest niezbędne do lakierowania w małym warsztacie? Aby odpowiedzieć na tak sformułowane pytanie, trzeba wiedzieć, co będziemy wykonywać. Czy niewielkie naprawy miejscowe, dla własnych potrzeb, czy też komercyjne naprawy elementów samochodów dla znajomych czy nawet zarabianie pieniędzy w prowadzonym warsztacie o profilu lakiernictwo.

Jeśli ma to być możliwość naprawy niewielkich powierzchni na swoim lub kolegi pojeździe to powinniśmy mieć możliwość osłony miejsca naprawianego przed słońcem, wiatrem lub deszczem, aby w połowie naprawy nie zaskoczył nas deszcz lub silny powiew wiatru. Słońce spowoduje nierównomierne i zbyt szybkie wysuszanie oraz wystąpić może zgazowanie nakładanych warstw. Deszcz zniszczy oklejenie i przyspieszy korozję miejsc przeszlifowanych, a watr poderwie kurz i pył paskudnie przywierający do świeżego lakieru. Osłonięte miejsce pod dachem jest niezbędne. Jeśli już jest miejsce do pracy, to trzeba pamiętać o resztkach szpachli i lakierów, pyle szlifierskim i zużytych papierach, pozostałościach po oklejaniu oraz opakowaniach po zużytych farbach itp. – takie pozostałości usuwać należy zgodnie z zasadami segregacji odpadów. Kiedy to wszystko jest opanowane, to należy określić wielkości naprawy. Małe można wykonać za pomocą aerozoli i elektrycznych szlifierek; potrzebny będzie papier i odpowiednie taśmy do oklejania, ale przede wszystkim wiedza, jak zaplanować i wykonać naprawę, aby jej nie spaprać. Gdy lakierowanie odbywać się będzie pistoletem, (bo aerozol jest to troszkę kłopotliwy i wymaga praktyki), to potrzeby na wyposażenie zdecydowanie wzrosną: po pierwsze odpowiedni kompresor, po drugie odpowiednie oczyszczenie powietrza do lakierowania, a po trzecie narzędzia i płyny do mycia pistoletu (jednego bądź kilku) oraz sposoby utylizacji tych cieczy.

Nie przypadkowo mówimy: „jednego pistoletu bądź kilku” – jeden pistolet będzie wymagał dodatkowych dysz np. do wypełniacza, a do lakierowania części elementu z cieniowaniem np. na tylnym słupku, to innej dyszy do bazy oraz innej dla lakieru bezbarwnego. Dodatkowo wzrośnie zużycie płynów do mycia oraz ilość materiałów do utylizacji. W miarę wzrostu liczby napraw w miesiącu, potrzeby lokalowe oraz dodatkowe wyposażenie do pracy będą wzrastać, a wiec należy się mocno się zastanowić, czy naprawy będą wykonywane okazjonalnie, na własne potrzeby, czy będzie to firma, dla której będzie potrzebna akwizycja zleceń.

Aby pracować z minimalnym obciążeniem kosztowym całego przedsięwzięcia, trzeba zwrócić szczególną uwagę na podstawowe narzędzie jakim jest pistolet do lakierowania;

Na początek – jakość powietrza. Należy połączyć kompresor ze zbiornikiem ciśnieniowym (co najmniej 150 – 250 litrów) wyposażonym w zawór bezpieczeństwa oraz, w najniższym miejscu zbiornika, zawór upustowy dla wody wykroplonej z powietrza. Wykraplanie wody z powietrza jest zjawiskiem naturalnym. Regulator kompresora ustawia się w zakresie pracy od 4 do 7 atmosfer. Na wylocie montuje się zawór odcinający, filtr olejowy oraz filtr odwadniający. Dodatkowo na końcu przewodu doprowadzającego powietrze do pistoletu powinien znaleźć się regulator ciśnienia oraz ostateczny filtr wyłapujący resztki wilgoci (wody) z powietrza. Dobrze jest stosować profesjonalny przewód charakteryzujący się elastycznością oraz antystatyką, a do rękojeści pistoletu zamontować końcówkę przegubową z połączeniem obrotowym. To wszystko ma znaczenie dla jakości powłoki lakierowanej.

Wracamy do pistoletu – należy kupić model wraz z zestawem dodatkowych dysz oraz zestawy naprawcze uszczelek do niego. Jednocześnie trzeba zakupić zestaw specjalnych dysz i igieł do mycia kanałów w dyszach (szczególnie w dyszy powietrznej) oraz naczynie, łatwe w utrzymaniu w czystości, w którym będziemy myć. Nie wolno zaniedbywać dbałości o czystość narzędzia. Chodzi zarówno o jakość nakładanych powłok, jak i o trwałość pistoletu.

Warto dokładnie poznać budowę pistoletu, wiedza ta ułatwi mycie i konserwację tego narzędzia i ułatwi odpowiednie z niego korzystanie.

Jak pistolet pracuje, jak tworzy się strumień materiału lakierniczego i jak się go reguluje?

W pierwszym momencie naciskania spustu pod ciśnieniem wypływa z dyszy pistoletu, dalszy nacisk na spust odciąga iglicę i otwiera otwór w dyszy połączonej z kanałem materiałowym. Kanał powietrzny prowadzi strugę powietrza porywającą materiał, w efekcie lakier na zewnątrz dyszy pojawia się w postaci strumienia. W zależności od regulacji pokrętła, można utworzyć strumień w kształcie stożka bądź w kształcie pasma. Jest to przydatna funkcja. Aplikując warstwy w trudno dostępnych wnętrzach, np. przy nadkolach, w bagażniku, ustawia się stożek a nakładając na płaszczyzny – pasmo. Ilość materiału zazwyczaj reguluje się; aby zmniejszyć – wkręcając, dla zwiększenia – wykręcając dyszę. Ciśnienie powietrza wchodzącego do pistoletu jest zależne od typu pistoletu – inne dla pistoletów typu HVLP – czyli duża objętość materiału przy niskim ciśnieniu powietrza lub dla pistoletów typu RP – zredukowane ciśnienie powietrza. Dla prac bez kabiny zdecydowanie lepszy jest pistolet typu HVLP – co prawda wolniej lakierujemy, lecz mamy dobry rozkład bazy oraz mniejszy odkurz w pomieszczeniu.

Kiedy myć pistolet? Natychmiast po zakończeniu lakierowania.

Aby dobrze i szybko umyć pistolet należy wcześniej przygotować:

• Miejsce ze stołem gdzie znajdą się przygotowane narzędzia do mycia i demontażu oraz papier, na którym będzie można rozmontować, myć, suszyć i montować czysty pistolet
• Pojemnik na pozostałości lakieru, pojemnik na odpady
• Butelkę z rozpuszczalnikiem i rurką (tzw. tryskawka) do przepłukania np. kanału materiałowego.
• Pojemnik płaski z rozpuszczalnikiem do którego wkładamy dyszę powietrzną oraz materiałową wraz z iglicą
• Stojak z papierem bezpyłowym właściwym do wycierania części
• Dmuchawka do usunięcia resztek rozpuszczalników z części
• Lampa oświetlająca

Po lakierowaniu i odłączeniu pistoletu od przewodu i przechodzimy do miejsca w którym mamy wszystko przygotowane do mycia. Pierwsza czynność, to wylanie resztek materiału z kubka, a następnie wlanie do niego niewielkiej ilości rozpuszczalnika w celu zmycia z grubsza pozostałości lakieru. Po odkręceniu kubek i stawia się go do góry dnem na papier. Obok, po wyjęciu z niej korka, nakrętka. Nad pojemnikiem z resztkami farby starannie przemywa się kanał materiałowy w pistolecie przy otwartej iglicy.

Po wytarciu papierem resztek brudnego rozpuszczalnika i demontażu dyszy powietrznej, materiałowej oraz iglicy części trafiają do płaskiego pojemnika. Korpusu pistoletu, z uwagi na możliwość wprowadzenia zanieczyszczeń do kanałów powietrznych, nie należy umieszczać w pojemniku. Jeżeli na korpusie są resztki lakieru, to usuwa się je namoczonym w rozpuszczalniku papierem i, następnie, wyciera do sucha.

Dysze myje się pędzlem (z którego nie wypada włosie), na koniec przedmuchując powietrzem. Jeśli po kontroli pod światło w dyszy powietrznej są jakiekolwiek pozostałości, to ponownym moczeniu usuwa się je specjalnymi igłami nie niszczącymi krawędzi ani powierzchni dyszy. Ponowne przedmuchanie i weryfikacja, aż do całkowitego oczyszczenia. Tak przygotowane dysze i iglicę montuje się w korpusie pistoletu. Teraz do pozostałości w naczyniu do mycia można włożyć kubek wraz z pokrywką i korkiem i za pomocą pędzla oczyścić z resztek lakieru. Gotowy kubek, wytarty do sucha przykręca się do korpusu.

Tekst i zdjęcia: Mirosław Rutkowski, Mieczysław Sieczkowski