Dobór i stosowanie spotera

Jak dobrać spoter? Na co zwrócić uwagę przy wyborze? Z wyposażeniem dodatkowym czy bez? Warto przeanalizować urządzenia do napraw uszkodzonych poszyć zwane wyciągarkami lub pulerami, czy też spoterami. Przy okazji warto dodać, że spotter to nazwa oryginalna pochodząca z języka angielskiego, a polski odpowiednik to spoter. Rozmawiając z pracownikami serwisów blacharsko-lakierniczych przy okazji szkoleń, targów lub wizyt w warsztatach można szybko przekonać się, jak niewiele nadal wiadomo o istocie działania i optymalnych parametrach decydujących o tym czy spoter, urządzenie do punktowych napraw poszycia jest dobrane właściwie. Jeszcze jednym z miejsc, gdzie można zorientować się jakiej wiedzy brakuje, jest internet. Obserwując fora blacharskie i lakiernicze oraz grupy tematyczne na Facebooku, nie można nie zauważyć jak bardzo potrzeba ciągle informacji technicznych, systematyzujących wiedzę na temat napraw poszyć i urządzeń do tego przeznaczonych.

„Ogromny spotter”

Często można spotkać opinię o urządzeniach warsztatowych, w rodzaju: Mam taki(ą), używam już jakiś czas. Brać. Nic się nie dzieje. Śmiga! To, że urządzenie się nie rozleciało podczas pierwszej czy drugiej naprawy to o wiele za mało…

Niejednokrotnie fachowcy stosujący urządzenia w swoich warsztatach, podczas prezentacji innego produktu przekonują się, że to nie zawsze to samo… Niektórzy wręcz są zszokowani działaniem innych urządzeń. Skąd się bierze problem? Z niewiedzy. Na zdjęciu widoczny jest test urządzenia obrazujący jakie możliwości precyzyjnego doboru parametrów powinien posiadać spoter do karoserii.

W tym przypadku jest to precyzyjnie zaprogramowanych 11 stopni intensywności przygrzewania końcówki roboczej. Dlaczego intensywności, a nie mocy? Bo to zaprogramowana przez producenta urządzenia mieszanka prądu i czasu przygrzewania. To głównie na niewiedzy bazują niektórzy sprzedawcy, oferując „nikomu niepotrzebne parametry”. Co to oznacza „ogromny” w przypadku spotera? Spoter ma być mały, inteligentny i łatwy w obsłudze. Do przygrzania końcówki roboczej podczas wyciągania wgnieceń poszycia karoserii nie potrzeba więcej niż 1500 A. Do elektrody węglowej maksymalnie 3500 A. Najważniejsze, aby posiadał dobrze działająca elektronikę sterującą parametrami pracy, pozwalając na powtarzalne, optymalne przygrzewanie końcówek roboczych, nie powodując przepalania i powstawania dziur. Nie bez znaczenia też jest wysoka jakość transformatora.

Test zakresu możliwych ustawień spotera Spot Liner.

Spoter do zgrzewania blach

Czy spoterem można zgrzewać blachy współczesnej karoserii samochodowej? To pytanie pada równie często, jak to o cenę spoterów. Odpowiedź jest prosta: tak. Warunkiem jest, aby urządzenie posiadało kilka niezbędnych parametrów:

• możliwość zgrzewania prądem min. 10000 A,

• docisk elektrod podczas zgrzewania min. 350 daN,

• chłodzenie cieczą.

A co z oferowanymi do spoterów kleszczami zgrzewającymi? Oczywiście, że działają, ale nie do blach karoseryjnych, które wymagają znacznie wyższych parametrów podczas pracy niż tzw. „zwykłe” blachy. Czasami sprzedawcy „mydlą oczy„ swoim klientom opowiadając, że to nie do zgrzewania lecz do „łatania”. Niestety mam złą wiadomość dla wszystkich użytkowników takich zestawów. Zgrzeiny, które wykonywane są przy tak niskich parametrach nie posiadają nawet w połowie wystarczających własności wytrzymałościowych. Warto wykonać chociaż jeden raz test, wykonywanych posiadanym urządzeniem zgrzein. Najwięcej problemów podczas łączenia i rozłączania nastręcza stal borowa np. USIBOR. Podczas łączenia elementów karoserii w procesie produkcji pojazdu konieczne jest stosowanie bardzo wysokich parametrów pracy. Dotyczy to zarówno prądu zgrzewania jak i docisku elektrod. Prąd dochodzi nawet do 15 000 A, a docisk do 400 daN. Podczas procesu zgrzewania wykonywanego przy zastosowaniu tak ekstremalnych parametrów pracy oraz biorąc pod uwagę własności mechaniczne blach borowych, powstają spoiny o bardzo dużej twardości, niepozwalające na obróbkę mechaniczną tradycyjnymi metodami. Tutaj warto zadać sobie pytanie: skoro w procesie produkcji konieczne jest zastosowanie tak wysokich parametrów, to jakich należy użyć w warsztacie podczas naprawy? Oczywiście nie wszystkie elementy we współczesnej karoserii są wykonane z blach z domieszką boru, lecz wiele z nich wyprodukowano z blach o niewiele gorszych parametrach, co wymaga również zastosowania wysokiej klasy zgrzewarek. Warto w tym miejscu wytłumaczyć nazewnictwo angielskie zgrzewarek, które może wprowadzać w błąd kojarząc się błędnie z nazwą urządzenia do wyciągania poszycia karoserii. Zgrzewarka w języku angielskim to spotwelder (tłum. spawarka punktowa). Spoter to jak wcześniej wyjaśniono, urządzenie do napraw niewielkich uszkodzeń poszycia.

Stosowanie spoterów

Wielu fachowców posiadających i stosujących spotery przekonało się już, że sam spoter to nie wszystko. Warto wyposażyć go w oprzyrządowanie znacznie rozszerzające jego funkcjonalność. Poza przyspieszeniem niektórych napraw, wzrasta również zakres stosowania urządzenia. Możliwe stają się naprawy o większym zakresie, na większej powierzchni, jak naprawy elementów wykonanych z grubszej i twardszej blachy karoseryjnej. Jednym z częstych błędów jest niewłaściwy dobór parametrów pracy. Podczas pracy młotkiem udarowym lub przygrzewaniu bitów, często można zaobserwować zbyt dużą intensywność przygrzewania. Intensywność czyli mieszankę użytego prądu i czasu, w którym ten prąd oddziałuje.

Proces naprawy z zastoswaniem spotera blacharskiego.

Gdy ta intensywność jest zbyt duża do danej grubości blachy, połączenie jest często słabsze, niż to wykonane przy niższych parametrach. Warto pamiętać, aby dobór parametrów rozpoczynać od niższych wartości i stopniowo zwiększać do uzyskania oczekiwanego efektu. Zdarza się, że końcówka robocza słabo się przygrzewa i może to być oznaka, że blacha karoseryjna pokryta jest powłoką ochronną utrudniającą przepływ prądu podczas zgrzewania. Nie pozostaje w tym przypadku nic innego, jak usunąć ją na czas naprawy.

Bogusław Raatz

raatz.info