Czemu lakier się czepia

Chęć wyróżnienia się z pośród tłumu podobnych samochodów, wymusza na producentach stosowanie na jednym pojeździe kilku rodzajów materiałów. Jednak w końcowym rozrachunku całość musi mieć ten sam kolor – niezależnie od użytych materiałów. Tutaj do akcji wkraczają producenci lakierów – próbując połączyć wodę z ogniem, tzn. zachować wysoką przyczepność lakieru niezależnie od podłoża przy jednoczesnym zachowaniu jednolitego barwy nadwozia.

Na rynku pojawia się coraz to więcej nowych produktów. Problemy pojawiają się po nałożeniu lakieru, kiedy świeżo położona powłoka odpada od lakierowanego elementu lub uzyskany kolor pozostawia wiele do życzenia. Oczywiście lakierowanie to złożony proces i efekt końcowy to wynik wielu składowych. Niestety nawet najlepiej przygotowane podłoże i wysokiej klasy sprzęt lakierniczy nigdy nie zastąpią dobrej jakości lakieru a wręcz przeciwnie czasami dobry lakier zniweluje braki w pozostałych elementach.

Pamiętajmy, że końcowy rezultat pracy lakiernika to nie tylko perfekcyjne wyglądająca powłoka ale również ochrona antykorozyjna naszego samochodu na wiele lat.

Wracają do trwałości lakieru należy opisać jeden z najważniejszych parametrów za to odpowiedzialnych a mianowicie przyczepność. Dobra przyczepność do podłoża powodowana jest przez występowanie Adhezji (łac. adhaesio – przyleganie). Jest to stan w którym dwie powierzchnie łączą się razem. Farba będąca wykorzystywana do ochronnego lub dekoracyjnego malowania elementów samochodu może leżeć na ich powierzchni lub minimalnie wnikać w głąb. Jak by spojrzeć pod mikroskopem przy dużym powiększeniu dostrzeżemy, że lakier składa się z cząstek najczęściej w postaci pigmentów oraz substancji dodatkowych.

Powłoki lakiernicze aby były skuteczne powinny wykazywać dobrą przyczepność do wielu rodzajów podłoża. W elementach malowanych wymagana jest zarówno przyczepność jak i spójność na długotrwałych powłokach. Mechanizm przylegania można przedstawić w skrócony sposób: cząstki lakieru swobodnie po nałożeniu na powierzchnie tworzą wiązania łączące z podkładem. Następnie tworzone są wiązania chemiczne na łączonych powierzchniach. W końcowym etapie lakier penetruje nierówności na podłożu, a następnie jest mechanicznie blokowany po wyschnięciu. Dlatego ważne jest zastosowanie farby podkładowej która zapewnia przyczepność dla farby powierzchniowej (patrz rys)

Powierzchnia malowana naprawdę nie jest gładka, a porównać ją można do terenu pełnego dolin i wzniesień. Według teorii przyczepności mechanicznej, dobrze spełniająca swoją funkcję  powłoka lakiernicza powinna wnikać do nierówności na powierzchni powodując wypieranie uwięzionego powietrza w szczelinach. Farba powinna dobrze zwilżać, a co za tym idzie penetrować malowana powierzchnie. Dzięki czemu wzrasta siła adhezji i tym samym powłoka przywiera do elementu lakierowanego. Przyczepność dzieli się na mechaniczną i właściwą. Za adhezje właściwą odpowiedzialne są wiązania wewnątrzcząsteczkowe powstające między składnikami lakieru a podłożem. Natomiast adhezja mechaniczna stanowi główny czynnik przywieralności lakieru (około 75%), a powstaje w wyniku wnikania farby w stanie ciekłym w pory i nierówności materiału malowanego.

Zbyt mała przyczepność może spowodować zmniejszenie rzeczywistej powierzchni styku z podłożem , liczne naprężenia a także powstawanie pęcherzów powietrza. To wystarczające powody przez które efekt końcowy lakierowania może być opłakany. Dlatego powinno poprzedzić wystawienie do sprzedaży produktu szereg badań. Jednym z takich badań jest pomiar przyczepności do podłoża metodą siatki nacięć zgodnie z normami ISO 2409, ASTM D3359. Test ten określa odporność powłoki lub farby na oddzielenie od podłoża w przypadku zastosowania prostokątnych nacięć powłoki, aż do podłoża.

Kolejnym problemem oprócz braku przyczepności jest uzyskanie innego koloru na lakierowanym elemencie niż oczekiwany. Jeśli pominąć błędy wynikające z luk w programach recepturowych, przyczyna takiego zjawiska jest złe ułożenie pigmentu w czasie wysychania elementu. Szczególnie widać to zjawisko w kolorach samochodów zawierające pigmenty metaliczne. Wpływa na to wiele czynników.

Pierwszym z nich jest zastosowanie w procesie produkcji źle dobranych surowców które mają za zadanie równomiernie rozprowadzić pigment po nałożeniu koloru na element. Dzięki zastosowaniu odpowiednich dodatków w czasie schnięcia pigment osadza się równomiernie na powierzchni.

Pigmenty metaliczne mają inną strukturę od solidowych ponieważ przypominają w znacznym powiększeniu strukturę płatków i są znacznie cięższe. Dlatego ważne jest dokładne wymieszanie bazy przed użyciem. Dla przykładu – koloranty lakierów Kar-Bon marki Profix powinno mieszać się raz dziennie przez ok 15 min.

Źle rozprowadzony pigment powoduje nienaturalną orientację pigmentu co za tym idzie kolor widziany znacznie odbiega od oczekiwanego. Najlepsze ułożenie pigmentu płatkowego jest równomierne wtedy otrzymujemy najbardziej satysfakcjonujący rezultat. Znacznie gorsze efekty uzyskujemy kiedy pigment jest zgrupowany lub ułożony nierówno (patrz rys).

Kolejnym czynnikiem mogącym powodować uzyskanie nieoczekiwanego koloru jest zastosowanie złego rozcieńczalnika. Często w celu pozornych oszczędności stosuje się tańsze zamienniki narażając się tym samym zmiany w odcieniu malowanej powłoki.

Firmy produkujące lakiery wytwarzają odpowiednie do nich rozcieńczalniki które to są dobrane na podstawie różnego rodzaju testów. Wybranie tańszego rozcieńczalnika często wiąże się z szybszym jego parowaniem. Nie jesteśmy tego w stanie dostrzec w pierwszym etapie lakierowania, problem ujawnia się jednak po wyschnięciu. Możemy zauważyć wtedy tzw. „stroszenie” – gdzie struktura malowanej powierzchni nie jest gładka a chropowata. Jest to spowodowane szybszym parowaniem źle dobranego rozcieńczalnika.

Starajmy się stosować produkty i technologię od jednego producent wtedy mamy pewność, że postępując zgodnie z wytycznymi mamy gwarancję producenta na uzyskaną powlokę. Firma Multichem będąc pewna jakości swych produktów udziela wszystkim klientom 10-letniej gwarancji na powłokę. Wystarczy tylko używać produktów i technologii marki PROFIX.

Gwarancja obejmuje również nowy system doboru koloru Kar-Bon.

Trawczyński Krzysztof

Laboratorium Badawczo-Rozwojowe
firmy Multichem producenta lakierów Profix