Warsztat pełen niespodzianek

W warsztatach blacharsko-lakierniczych, jeśli nic złego się nie dzieje, wszystko jest dobrze. Kiedy jednak coś się zdarzy, często okazuje się, że nie wszystko było w porządku. Konsekwencje bywają bardzo poważne, przede wszystkim dla zdrowia pracowników, ale także i finansowe dla przedsiębiorstwa oraz karne dla menadżerów lub właścicieli.

Warsztaty lakiernicze są pełne niespodzianek. W czasie napraw samochodów pracownicy korzystają z najróżniejszych narzędzi, urządzeń i produktów chemicznych. Muszą nie tylko dobrze wykonywać swoją pracę, ale także dbać o to, aby nie zrobić sobie krzywdy. Nietrudno o urazy, zwłaszcza gdy z poszczególnych akcesoriów korzysta osoba bez przeszkolenia, a przed szkodliwym działaniem specjalistycznych preparatów zabezpieczenie jest niewystarczające. Do tego, aby praca w warsztacie lakierniczym była bezpieczna i niegroźna dla zdrowia nie wystarczy jedynie rozsądek i elementarna ostrożność. Konieczna jest wiedza z zakresy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz właściwe zabezpieczenia przed działaniem niekorzystnych czynników. Każdy pracownik warsztatu blacharko-lakierniczego powinien być przeszkolony, a odbyte szkolenie (w domyśle – zrozumienie specyficznych zagrożeń i zasad bezpiecznej pracy) musi potwierdzić podpisem stosownego dokumentu.

W codziennej pracy na lakiernika czyhają niebezpieczeństwa związane z:

• samozapaleniem się na przykład lakierów nitrocelulozowych przy zetknięciu z lakierami zawierającymi żywice epoksydowe i alkilowe
• zagrożenia pożarem i wybuchem mieszaniny powietrza z parami rozpuszczalników, wskutek powstawania ładunków elektrostatycznych podczas lakierowania natryskowego
• substancjami toksycznymi będącymi składnikami farb i lakierów
• parami rozpuszczalników farb i lakierów groźnych dla dróg oddechowych, oczu oraz skóry pracowników
• zapyleniem kwarcem lub innymi stosowanymi materiałami ściernymi podczas obróbki strumieniowo-ściernej

Aby zminimalizować zagrożenia obowiązują określone wymogi dotyczące pomieszczeń i ich wyposażenia. Pomieszczenia, w których wykonywane są prace lakiernicze muszą mieć wysokość nie mniejszą niż 3,3 m. Kluczowa jest sprawna wentylacja gwarantująca całkowitą wymianę powietrza w czasie 6 minut. Wentylacyjne kominki wylotowe powinny wystawać co najmniej 0,5 m ponad kalenicę dachu, a wyloty kominowe znajdujące się w promieniu 25 m od kominków wentylacyjnych powinny być zaopatrzone w urządzenia zatrzymujące iskry. Temperatura pomieszczeń, w których wykonuje się prace lakiernicze określona w przepisach BHP nie może być niższa niż 14 stopni Celsjusza, jednak współczesne technologie wymuszają utrzymywanie wyższych temperatur. Na jednego pracownika powinno przypadać minimum 2 m2 wolnej powierzchni podłogi i 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia. Podłogi w lakierniach powinny być wykonane z materiałów nienasiąkliwych, nieiskrzących przy uderzeniu, wyposażone w studzienki bezodpływowe, przykryte kratkami zabezpieczającymi. Urządzenia stanowiące wyposażenie pomieszczeń lakierni powinny być wykonane z materiałów niepalnych i rozmieszczone w sposób zapewniający dogodne przejście oraz swobodny dostęp do stanowisk i wyjść ewakuacyjnych. W pomieszczeniu powinien być zapewniony dostęp do wody. Zrozumiałe jest, że używanie grzejników elektrycznych czy gazowych oraz jakichkolwiek urządzeń iskrzących (np. szlifierki) jest niedopuszczalne, a wyłączniki elektryczne powinny być umieszczone na zewnątrz. W lakierni powinien być zapewniony odpowiedni sprzęt gaśniczy – tj. zamiennie gaśnice płynowe, pianowe, a gdy w pomieszczeniu występują urządzenia pod napięciem i inne materiały w pobliżu tych urządzeń – gaśnice proszkowe. Powinna znajdować się tam – znana personelowi – instrukcja przeciwpożarowa i zapewnione środki do udzielania pierwszej pomocy.

Przygotowywanie lakierów powinno odbywać się w osobnym pomieszczeniu, tam też należy przechowywać zapas, nie większy jednak niż tyle, ile trzeba do pracy jednego dnia.

Projektanci przygotowując dokumentację powstającej lub modernizowanej lakierni uwzględniają wymogi prawne w projekcie, użytkownikowi pozostaje utrzymanie całej infrastruktury w odpowiednim stanie. Nie wolno zaniedbywać serwisowania poszczególnych urządzeń, okresowej wymiany filtrów, napraw uszkodzonych instalacji czy wymiany wyeksploatowanych urządzeń.

Lakiernik wykorzystuje narzędzia proste (np. szlifierki ręczne lub mechaniczne) oraz wyposażenie specjalistyczne, (np. urządzenie do mierzenia lepkości farb i lakierów, pistolet pneumatyczny czy komputerowe oprogramowanie), pracodawca musi mieć pewność, iż pracownik wszystkimi narzędziami potrafi się posługiwać nie czyniąc zagrożenia dla siebie i innych. Instrukcje obsługi poszczególnych urządzeń powinny być lekturą obowiązkową przed rozpoczęciem prac. Obowiązkiem pracodawcy w lakierni jest także zapewnienie odpowiednich dla stanowiska pracy środków ochrony osobistej dla każdego pracownika. Okulary, rękawice, kombinezony, maski, półmaski, filtry – odpowiednio do wykonywanej pracy i związanych z nią zagrożeń.

Przepisy dotyczące BHP wydają się zbyt szczegółowe, jednak chodzi o to, aby zakłady pracy zapewniały pracownikom maksimum bezpieczeństwa. Pracodawcy, właściciele warsztatów blacharsko-lakierniczych najczęściej zdają sobie sprawę z zagrożeń, częściej pracownicy lekceważą używanie zabezpieczeń czy systemy bezpieczeństwa. Kiedy jednak dojdzie do nieszczęścia, na poprawę jest już za późno. Trwa walka o zdrowie, czasem życie ofiary wypadku, a na miejscu pojawia się prokurator poszukujący przyczyn. Jeśli okazuje się, że pracodawca nie wykonał zaleceń określanych w przepisach BHP – odpowiada karnie za świadome stworzenie zagrożenia zdrowia i życia. Warto o tym pamiętać.

Autor: Mieczysław Sieczkowski, Mirosław Rutkowski