NOWA LAKIERNIA W STARYM BUDYNKU

Zwykle, gdy planuje się organizację nowej lakierni ciekłej w funkcjonującej już firmie,  w pierwszej kolejności rozważa się  możliwość jej utworzenia w obrębie posiadanego budynku.  Dopiero wtedy, gdy okaże się to niemożliwe, rozważamy  opcje budowy nowego obiektu. Legalna organizacja prawidłowo działającej lakierni w istniejącym obiekcie, wiąże się jednak z koniecznością przeprowadzenia wszystkich wymaganych procedur formalnoprawnych, uzyskania stosownych pozwoleń i dokonania wymaganych zgłoszeń, a na poziomie technicznym, doboru urządzeń i wyposażenia dopasowanego do realizacji planowanych zadań i utrzymania rygorów technologicznych.

Decyzje techniczne i technologiczne inwestor podejmuje po konsultacjach z dostawcami materiałów i wyposażenia. Ostateczny wybór urządzeń i technologii materiałowej jest subiektywną decyzją użytkownika lakierni. To on sam decyduje o kosztach inwestycji, poziomie zaawansowania technicznego wyposażenia, czy nawet użytkowych i dekoracyjnych właściwościach wykonywanej w lakierni powłoki. Pod względem formalno-prawnym, nie ma już takiej swobody działania. Inwestor,  czy też użytkownik lakierni organizowanej w istniejącym budynku musi wypełnić pełny zakres złożonych procedur określonych przepisami zanim nowa lakiernia zacznie realizować swoje zadania. Rzecz w tym, że niełatwo odnaleźć się w mnogości przepisów i wymogów, którym należy sprostać. Postaramy się więc zebrać dla Państwa wszystkie, najważniejsze podpowiedzi. Co ważne, wymagania formalne dla organizowanej od podstaw lakierni ciekłej w każdej branży ( powtarzalna produkcja masowa, dział zaplecza linii produkcyjnej, usługi stolarskie, czy warsztaty samochodowe ) są zasadniczo takie same. Dzielimy je na cztery grupy tematyczne :

1. Wymagania związane z budynkiem i jego usytuowaniem, związane z przepisami szeroko rozumianego Prawa Budowlanego.
2. Dotyczące wszystkich aspektów Ochrony Środowiska zarówno na etapie projektowym, organizacyjnym i na poziomie funkcjonującej już lakierni, oraz jej instalacji.
3. Wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej i przeciwwybuchowej lakierni, obiektu w jakim jest ona ulokowana i przestrzeni zewnętrznej przylegającej do takiego obiektu.
4. Wymagania BHP wynikające z przepisów Prawa Pracy, w tym także wszystkie wymogi kojarzone z zakresem kontrolnym SAN-EPIDu i Państwowej Inspekcji Pracy.

Wymagania formalnoprawne w każdej ze wskazanych powyżej grup tematycznych, są od siebie niezależne, ale dopiero przeprowadzenie wszystkich procedur z każdej z tych grup, daje podstawę do uznania nowo  zorganizowanej lakierni jako w pełni legalnej i legalnie funkcjonującej.  Wszelkie braki pociągają za sobą konsekwencje o innym wymiarze i ciężarze. Najpoważniejsze problemy dla inwestora, czy użytkownika lakierni ( również w obiektach dzierżawionych )  rodzą braki w zakresie procedur związanych z Prawem Budowlanym. Nie dopilnowanie lub pominięcie tych procedur może skutkować koniecznością likwidacji lakierni w obiekcie i tzw. przywróceniem stanu poprzedniego, zaadoptowanego „nielegalnie” pomieszczenia. „Nielegalnie” – oznacza w tym przypadku: bez przeprowadzenia procedury „Zmiany Sposobu Użytkowania Obiektu” lub jego części, której zakres opisuje paragraf 71.1 ustawy Prawo Budowlane. Jeżeli urzędnicy Starostwa Powiatowego  ( Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego ) stwierdzą brak stosownego zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania dotychczasowego magazynu, pomieszczenia gospodarczego, garażu, kotłowni, myjni itd., wydadzą decyzję o likwidacji samowoli budowlanej. Aby nie zwlekano z likwidacją PINB wskazuje kwotę tzw. przymuszenia, sięgającą nawet 100 000 zł, która może zostać nałożona na właściciela obiektu w przypadku, gdy nie wykona  zaleceń zawartych w decyzji. Niezależnie od tego, po przywróceniu stanu poprzedniego, (zgodnego z pierwotną funkcją pomieszczenia lub obiektu) właściciel obiektu karany jest wysokim mandatem. Niestety gdy urząd wyda taką decyzję, nie można już przeprowadzić procedury prowadzącej do szybkiego naprawienia zaniedbania i do legalizacji lakierni zorganizowanej z taką wadą prawną. Usunięcie wyposażenia ( np. kabiny lakierniczej ) instalacji technicznych i przeróbek budowlanych z pomieszczenia lakierni, dla której nie przeprowadzono wcześniej wymaganych procedur budowlanych, to w większości znaczący koszt i wymierne straty. W przypadku procedur formalnoprawnych w pozostałych trzech grupach tematycznych, niedopilnowanie jakiegoś elementu lub jego celowe pominięcie, wiąże się z czasowym wstrzymaniem działania lakierni, do czasu usunięcia wady prawnej, a także z karami. Wysokość kar i mandatów zależna jest już od stopnia naruszeń formalnych jakie wykaże kontrola. Mogą one być znośne lub bardzo dotkliwe, ale w tych przypadkach nie przewidują likwidacji lakierni, czy trwałego zakazu jej użytkowania. Wtedy mimo stwierdzenia uchybień, można przystąpić do realizacji wymaganych prawnie formalności, nadrabiając wcześniejsze zaniedbania. Co ważne, lakiernia i jej instalacje, do czasu zakończenia tych procedur nie mogą być użytkowane. W zakresie wymogów związanych z  ochroną środowiska, najdotkliwsze finansowo  może się stać nałożenie przez urząd kontrolujący lakiernię tzw. kar biegnących wstecz. Mogą zostać naliczone nawet  za kilka minionych lat.  Sięgając w przypadku lakierni o średnim przerobie i zużyciu materiałów chemicznych, nawet kilkunastu tysięcy złotych.

Niewypełnienie procedur ochrony PPOŻ i wymogów BHP w lakierni, może się zemścić mandatami i nagłą koniecznością wykonania kosztownych procedur ( opracowania oceny zagrożenia wybuchem, czy wykonania pomiarów NDS ). Na szczęście jednak uchybienia proceduralne w zakresie BHP i PPOŻ dają się sprawnie i w miarę bezproblemowo usunąć w większości funkcjonujących już lakierni.

Co więc zrobić  aby uniknąć kar, mandatów i niepotrzebnych nerwów ?

Organizacja lakierni w istniejącym obiekcie opierać się może na wspomnianej już procedurze zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania pomieszczenia lub na decyzji o pozwoleniu na budowę. W obu tych przypadkach zakres wymaganych działań i koniecznych dokumentów jest w dużej części ze sobą zbieżny. Niestety organizacja lakierni przez adaptację pomieszczeń wymagająca decyzji o pozwoleniu na budowę, wiąże się z większymi kosztami i dłuższym czasem realizacji procedur niż w przypadku zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania. Co  gorsze wiąże się także z końcowymi odbiorami technicznymi wykonanej adaptacji lakierni, prowadzonymi przez PSP, sanepid i PINB. Organizacja lakierni w trybie zgłoszenia nie wymaga takich odbiorów.

Teraz wyjaśnijmy kiedy obowiązuje zgłoszenie zmiany sposobu użytkowania, a kiedy pozwolenie na budowę ?

W przypadku gdy organizacja lakierni w istniejącym i już funkcjonującym obiekcie nie wymaga żadnej przebudowy pomieszczenia czy obiektu (szczególnie jego elementów konstrukcyjnych, elewacji zewnętrznych), a jedynie prostych prac montażowych, remontowych i nieznacznej modernizacji instalacji wewnętrznej, można te roboty przeprowadzić w trybie zgłoszenia zamiaru przeprowadzenia robót budowlanych.  Jednocześnie należy złożyć wniosek o zmianę sposobu użytkowania obiektu lub jego części, z wymaganymi tu  załącznikami. Nie wolno rozdzielać zgłoszeń – zmiany sposobu użytkowania i zamiaru przeprowadzenia robót budowlanych ( remontowo instalacyjnych ) w modernizowanym obiekcie. Prawdopodobieństwo zaaprobowania zgłoszenia organizacji lakierni w obiekcie przez urzędników Starostwa Powiatowego jest tym większe, im bliższe nowej funkcji  pomieszczeń jest dotychczasowe przeznaczenie obiektu. Znacznie łatwiej będzie dokonać takiej zmiany prostym zgłoszeniem, z wymaganymi załącznikami, dla lakierni samochodowej organizowanej w leganie działającym już warsztacie. Łatwiej też przeprowadzić tę prostszą procedurę dla lakierni stolarskiej, powstającej w istniejącym i działającym zakładzie, produkującym meble. Podobnie przy organizacji lakierni przemysłowej zgłoszenie zmiany sposobu użytkowania obiektu może się okazać wystarczające, gdy mamy do czynienia z działającym już zakładem produkcyjnym. Niestety procedura zgłoszenia jest postępowaniem uznaniowym. Oznacza to, że to decyzja urzędnika rozpatrującego taki wniosek jest tu wiążąca. Zgłoszenie może zostać przyjęte, kończąc formalnie procedurę zmiany pomieszczenia na lakiernię lub oprotestowane ze wskazaniem konieczności uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. W uzasadnieniu wydanego Postanowienia urząd wskazuje powody, na podstawie których uznał, że forma zgłoszenia jest nieprawidłowa i nie wystarczająca do organizacji w istniejącym obiekcie nowej lakierni. Niektóre przesłanki wymuszające konieczność uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę stają się jasne już na etapie prac projektowych. Inne mogą się ujawnić dopiero na etapie rozpatrywania zgłoszenia. O konieczności uzyskania pozwolenia na budowę dla adoptowanych na potrzeby lakierni pomieszczeń może decydować:

1. brak obowiązującej uchwały o miejscowym plan zagospodarowania przestrzennego i konieczność wystąpienia do Urzędu Gminy / Miasta o określenie indywidualnych warunków zabudowy. Zarówno plan zagospodarowania przestrzennego, jak i warunki zabudowy, to dokumenty niezbędne do realizacji zarówno procedury Zgłoszenia zmiany sposoby użytkowania, jaki wystąpienia o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę. W przypadku planu, należy uzyskać dodatkowo interpretację zapisów planu, wydaną przez burmistrza/prezydenta, w zakresie zgodności planowanego przedsięwzięcia z zapisami planu
2. wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w toku procedury oceny oddziaływania obiektu na środowisko

Prawomocna decyzja środowiskowa w przypadku organizacji lakierni ciekłej jest niezbędna  do zgłoszenia zmiany sposoby użytkowania, jak i do wystąpienia o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę. Pozwolenie na budowę wydawane jest na podstawie Karty Informacyjnej Przedsięwzięcia opracowanej w oparciu o przygotowany wcześniej projekt technologiczny lakierni. W toku procesowania, jeden z organów oceniających planowane przedsięwzięcie ( RDOŚ, sanepid, Urząd Gminy / Miasta ) może wydać postanowienie o braku konieczności przejścia procedury oceny oddziaływania obiektu na środowisko i opracowania raportu środowiskowego. Ale może też być odwrotnie: możemy dostać postanowienie o konieczności realizacji tej szczegółowej procedury.  Poza wydłużeniem czasu procesowania (w przypadku Karty Informacyjnej  w normalnym toku trwa ok. 10 tygodni) o kolejne 6 – 8 tygodni, powstaje też nowy problem formalnoprawny. W momencie wydania postanowienia o konieczności opracowania raportu i realizacji procedury oceny oddziaływania obiektu na środowisko, kończy się możliwość zmiany sposobu modernizowanych pomieszczeń lakierni w trybie zgłoszenia zmiany sposoby użytkowania. Wynika to zapisów ustawy Prawo budowlane, zamieszczonych w art. 29.3, w brzmieniu :

… Pozwolenia na budowę wymagają przedsięwzięcia, które wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, oraz przedsięwzięcia wymagające przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura 2000, zgodnie z art. 59 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

 W praktyce oznacza to, że już na etapie uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, może zostać zamknięta droga do zgłoszenia organizowanej lakierni w istniejącym obiekcie, przez procedurę zmiany sposobu użytkowania obiektu, w trybie art. 71.1 ustawy – Prawo Budowlane. Postanowienie o zmianie podstawy procedowania nad wydaniem decyzji środowiskowej, to autonomiczna decyzja urzędników RDOŚ lub sanepidu, przekazywana Urzędowi Gminy / Miasta, a to tu ostatecznie decyduje się o konieczność złożenia raportu lub o braku takiej koniczności. Choć to formalnie możliwe, nie zdarza się w praktyce, aby urząd wydający decyzje środowiskową.. zignorował opinię organów do których skierował do zaopiniowania Kartę Informacyjną. Zdarza się natomiast, że przy pisemnym wskazaniu przez RDOŚ lub sanepid braku koniczności opracowania raportu środowiskowego, urząd gminy samodzielnie decyduje o konieczności przejścia przez taką procedurę. Powodem jest brak planu zagospodarowania przestrzennego, pisemny protest sąsiadów albo protest innej instytucji ( np. jakiegoś stowarzyszenia ekologicznego). Przepisy o jawności przedsięwzięć mogących negatywnie ( lub potencjalnie negatywnie ) oddziaływać na środowisko (zalicza się do nich instalacje, w których do obróbki powierzchni wykorzystywany jest rozpuszczalnik, lub rozcieńczalnik organiczny) nie pozwalają na organizację lakierni w istniejącym obiekcie „po cichu”, bez informowania o tym fakcie sąsiadów i szerszego środowiska społecznego w okolicy planowanej inwestycji. Prawo do złożenia protestu posiada niewielka grupa uczestników procesu oceny planowanej inwestycji, ale plany inwestora w tym przypadku muszą być ujawnione wszystkim, co urząd prowadzący postępowania środowiskowe robi w formie ogłoszenia publicznego, najczęściej w Internecie, na własnym portalu. Gdy dla planowanej lokalizacji lakierni w istniejącym obiekcie posiadamy miejscowy plan zagospodarowania,  którego zapisy pozwalają na zorganizowanie w istniejącym obiekcie lakierni ciekłej, jej organizację należy zacząć od opracowania szczegółowego projektu technologicznego tej lakierni. Powinien określać parametry techniczne działu, jego przepustowość, stosowane technologie materiałowe, wzasadzie wszystkie istotne elementy organizacyjne. Na podstawie projektu technologicznego należy opracować opisaną wyżej Kartę Informacyjną Przedsięwzięcia i wystąpić o wydanie decyzji środowiskowej. Gdy nie ma planu zagospodarowania przestrzennego, to o możemy wystąpić o wydanie warunków zabudowy, dopiero po wydaniu i uprawomocnieniu się decyzji środowiskowej. Kolejny krok to przygotowanie projektu budowlanego. W procedurze zgłoszenia wystarczy inwentaryzacja stanu obecnego obiektu przed zmianą, na funkcję lakierni oraz przerysowanie przez uprawnionego architekta rozwiązań technologicznych z projektu technicznego lakierni. W procedurze zgłoszenia zmiany sposoby użytkowania, po dołączeniu mapy ogólnej terenu, dysponujemy już wszystkimi dokumentami, które składamy do Starostwa Powiatowego. Już w trakcie prac modernizacyjnych i montażu urządzeń stanowiących wyposażenie lakierni, należy opracować ocenę zagrożenia wybuchem dla każdego z pomieszczeń obiektu, w którym w trakcie realizacji zadań technologicznych lub magazynowania substancji palnych, może się pojawić atmosfera wybuchowa (mieszanina par palnych substancji lub pyłów z powietrzem). Wnioski zawarte w tej ocenie, należy wprowadzić jako rozwiązania organizacyjne, techniczne lub budowlane do realizowanej lakierni.

Jeżeli jednak przeprowadzenie prostej procedury zgłoszenia nie jest możliwe, a do organizacji lakierni w istniejącym obiekcie konieczne będzie wystąpienie o pozwolenie na budowę, to prosty projekt architektoniczny obiektu należy rozbudować do wielobranżowego projektu budowlanego. Każdy ze składników tej dokumentacji musi zostać poddany opinii specjalisty ds. BHP PPOŻ i z sanepidu. Projekt musi zawierać także mapę do celów projektowych i wszystkie elementy określone w rozporządzeniu o zawartości projektu budowlanego, który ma służyć do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. Na etapie projektu budowlanego należy opracować ocenę zagrożenia wybuchem, która pomoże projektantom unikać zbędnych i drogich zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz przeciwwybuchowych, a specjaliście ds. PPOŻ wydać opinię do zawartych w dokumentacji rozwiązań projektowych. Przy organizacji lakierni w istniejącym obiekcie może się okazać, że niektóre jego elementy nie związane bezpośrednio z lakiernią, wymagają przebudowy i dostosowania do aktualnych wymogów określonych przed wszystkim w rozporządzeniu o warunkach technicznych jakim odpowiadać powinny budynki i ich usytuowanie. Tu pamiętać należy, że organizacja lakierni w trybie pozwolenia na budowę, wiąże się z formalnym pokontrolnym, dopuszczeniem obiektu do użytkowania. Dopuszczenie takie może nastąpić tylko wtedy, gdy obiekt w modernizowanej części spełnia wymagania aktualnych przepisów. W efekcie gdy korytarz ewakuacyjny jest za wąski lub drzwi otwierają się nie w tym kierunku jaki jest wymagany, albo też lub brak jest oświetlenia ewakuacyjnego, trzeba będzie je przebudować i dostosować do obowiązujących przepisów.

Gdy przebrniemy już przez procedury budowlane, a budynek, w którym organizowana jest lakiernia spełniać będzie wymagania budowlane i ppoż., po zakończeniu prac adaptacyjnych i instalacyjnych,  ale 30 dni przed planowaną eksploatacją instalacji, należy wystąpić ze zgłoszeniem zamiaru wprowadzania gazów i pyłów do powietrza oraz ze zgłoszeniem zamiaru wytwarzania odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych. Gdy ilość używanych substancji i wytwarzanych odpadów przekroczy 1 Mg ( 1 tonę ) rocznie, należy uzyskać stosowne pozwolenie. Na koniec działań formalnych związanych z organizacją lakierni w istniejącym obiekcie, postaje obowiązek przeprowadzenia pomiarów kontrolnych emisji z systemu wentylacyjnego lakierni, w trakcie wykonywania lakierowania i suszenia. Podobnie będzie z pomiarami bezpieczeństwa środowiska pracy tj. emisji substancji chemicznych ( rejestr NDS ), hałasu, natężenia oświetlenia w strefach roboczych. Należy także przygotować ocenę ryzyka zawodowego dla stanowiska lakiernika, a z wnioskami zapoznać pracowników działu.

Jak wynika z powyższego opisu, legalne utworzenie lakierni w istniejącym obiekcie nie jest tak proste, jak mogłoby się wydawać. Niestety nie jest prawdą, że kabina lakierniczo suszarnicza jako urządzenie technologiczne ustawione na zewnątrz obiektu nie wymaga żadnych pozwoleń ani zgłoszeń. Zgodnie z przepisami wymaga ona w takiej lokalizacji pełnego pozwolenia na budowę i wcześniejszego uzyskania decyzji środowiskowej. Pozwolenia na budowę wymaga sama kabina lakierniczo suszarnicza, a także zasilające ją instalacje, elektryczna i paliwowa, gdy jest nią gaz ziemny. Pozwolenia na budowę i odpowiedniego projektu wymaga także wiata, która w większości przypadków przykrywa obudowę urządzenia, chroniąc ją przed deszczem i śniegiem, a nawet intensywnym nasłonecznieniem. Nie ma tu żadnych wyjątków, które pozwoliłyby  uniknąć przeprowadzenia wymaganych prawem procedur. Nie zmienia tu nic nawet taka forma lakierni, w której kabinę stanowią zestawione ze sobą kontenery transportowe. Trzeba pamiętać, że w każdym przypadku, gdy ktoś wspomina, wskazuje lub doradza, że jakiś zakres działań proceduralnych nie wymaga pozwolenia, nie oznacza to że nie trzeba nikogo pytać o zgodę. „Pozwolenie” to określona prawnie forma urzędowej decyzji.  Gdy nie jest wymagane „pozwolenie”, z całą pewnością wymagane jest „zgłoszenie”, czyli prostsza wersja „pozwolenia”, która nie wymaga wydania przez urząd ostatecznej „decyzji”. Brak konieczności uzyskania „pozwolenia”, nie oznacza nigdy, że możemy działać według własnego uznania. Nawet wielkość planowanej lakierni i zakładana ilość przerobu ma niewielki wpływ za zakres realizowanych procedur formalnoprawnych. Lakiernia, w której lakierowanie elementów prowadzone będzie wałkiem lub pędzlem, albo w której wykorzystywana będzie minimalna ilość lakieru w sprayu, wymaga tych samych  procedur –  pozwoleń lub zgłoszeń. Choć wydawać się to może absurdalne i nielogiczne, przepisy i wymogi stosowane przy organizacji i w trakcie funkcjonowania lakierni, dotyczą też obiektów o innych specjalnościach. Mówią one o atmosferze wybuchowej, o rozpuszczalnikach organicznych, LZO, emisji gazów lub pyłów, czy odpadach i nie koncentrują się na podziale na małe „lakierenki” i na duże lakiernie przemysłowe, w których zużycie materiałów lakierniczych liczone jest w dziesiątkach ton produktów rocznie. Owszem, w przypadku ochrony środowiska taki podział istnieje.

Osoby, które potrzebują bardzo szczegółowych informacji, proszę o kontakt pytań pod adresem e-mail: projekter@projekter.pl. Wprzypadkach nagłych lub skomplikowanych, pod nr. tel. 601 221 760.

Robert Grzywaczewski  PROJEKTER TECHNOLOGIA