Koncepcja tworzenia nowego obiektu warsztatu blacharsko-lakierniczego

Wzrastająca w szybkim tempie sprzedaż nowych pojazdów samochodowych oraz utrzymująca się ciągle na wysokim poziomie ilość samochodów sprowadzanych z zagranicy (zwłaszcza powypadkowych) powoduje duży popyt na usługi blacharsko-lakiernicze. W związku z tym z roku na rok wzrasta ilość nowych, wyspecjalizowanych obiektów w tej specjalizacji usług motoryzacyjnych oraz przekształcanych z istniejących już warsztatów na ten zakres świadczonych usług.

Przy organizacji warsztatu blacharsko-lakierniczego od podstaw lub przy poszerzaniu dotychczasowej działalności warsztatowej w sektorze usług motoryzacyjnych o prace blacharsko-lakiernicze, należy przede wszystkim rozpoznać lokalny rynek w tym zakresie i potencjalne zapotrzebowanie na tego typu usługi. W trakcie prowadzonej analizy przyjąć należy, że w praktyce zapotrzebowanie lakierni posiadającej cztery stanowiska do pracy przeznaczona jest do obsługi około 20-30 napraw lakierniczych w miesiącu.

Obecnie, przy istniejącej na rynku ogromnej konkurencji w sektorze usług motoryzacyjnych, każdy obiekt warsztatowy, w którym wykonywane są czynności związane z bieżącą obsługą serwisową i naprawami pojazdów samochodowych i jego wyposażenie jest wizytówką firmy świadczącej usługi w tym zakresie, która ma bardzo istotny wpływ na pozyskiwanie potencjalnych klientów. Dotyczy to również obiektów blacharsko-lakierniczych. Optymalne rozmieszczenie przestrzenne tego typu obiektu konieczne jest przede wszystkim, ze względu na umożliwienie prawidłowego realizowania procesów naprawczo-technologicznych, lecz ma również ogromne znaczenie marketingowe.

W zależności od rodzaju planowanej inwestycji i zakresu prowadzonej działalności istnieją dwa warianty realizacji tworzenia obiektów warsztatowych do przewidywanych potrzeb. Pierwszym rozwiązaniem jest adaptacja istniejącego już obiektu i jego pomieszczeń. Drugim rozwiązaniem jest budowa całkiem nowego obiektu. Ze względów ekonomicznych (koszt zakupu obiektu i wszelkich prac remontowo-adaptacyjnych) adaptacja i dostosowywanie pomieszczeń obiektu do konkretnych potrzeb inwestora jest zwykle znacznie mniej korzystnym rozwiązaniem. Istniejący już obiekt trudno jest zaadoptować na budynek serwisowo-warsztatowy, w związku z jego specjalistycznymi funkcjami i stosowanymi rozwiązaniami. Dlatego też, jest to z reguły zabieg bardzo kosztowny. Ponadto istniejące obiekty adoptowane na pomieszczenia warsztatowe, znacznie odbiegają architekturą od obecnie budowanych nowoczesnych budynków warsztatowych. Dlatego też, zdecydowana większość nowo powstających serwisów blacharsko-lakierniczych znacznie częściej powstaje od zera, czyli na bazie nowo budowanego warsztatu.

Tworzenie obiektu warsztatu blacharsko-lakierniczego od podstaw jest najdroższą formą jego organizacji . Korzyścią w tego typu sytuacji jest możliwość realizowania w całości własnej koncepcji funkcjonowania firmy, stopniowego jej rozwoju w przyszłości i rozszerzania zakresu świadczonych usług. Decydując się na ostateczne rozwiązanie, należy pamiętać, że w przypadku nowego obiektu uzyskuje się dużą powierzchnię (w zależności od potrzeb), szerokie ciągi komunikacyjne, pomieszczenia i stanowiska z odrębnymi funkcjami i zadaniami.

Adaptacja istniejących obiektów wiąże się natomiast zwykle z małą powierzchnią całości obiektu i poszczególnych stanowisk obsługowych. Ponadto spora ilość przypadków adaptacji obiektów, związana jest z  budynkami wyłącznie dzierżawionymi, co dodatkowo utrudnia i komplikuje całą procedurę tworzenia i sposób funkcjonowania warsztatu. Adaptacja istniejącego obiektu na warsztat samochodowy w związku z obowiązującymi przepisami budowlanymi, dotyczącymi budynku i planowanych dla niego funkcji niesie za sobą konieczność przeprowadzenia zmiany sposobu użytkowania obiektu lub jego części.

W pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie aktualnego przeznaczenia budynku, czyli tytułu, jaki został wpisany w dopuszczeniu obiektu do użytkowania. Można także sprawdzić opisy obiektu na planie terenu lub wystąpieniu o pozwoleniu na budowę, jeśli zachodzi pewność, że nie była w międzyczasie przeprowadzona żadna procedura zmiany sposobu użytkowania. W przypadku, gdy obiekt miał inne przeznaczenie niż warsztat, wówczas konieczne będą z pewnością do załatwienia odpowiednie formalności budowlane.

Na tym etapie załatwiania formalności trzeba ustalić dostęp do obiektu, niezbędnych do funkcjonowania warsztatu przyłączy medialnych, a jeśli takowe są, czy ich parametry są wystarczające. Należy w związku z tym opracować tzw. bilans technologiczny wszystkich instalacji obiektu (wodno-kanalizacyjnej, energetycznej, gazowej itp.).

Kolejnym etapem przy adaptacji obiektu na warsztat samochodowy jest opracowanie planu zagospodarowania pomieszczeń. Ma on posłużyć stworzeniu własnej wizji funkcjonowania warsztatu oraz ułatwieniu udzieleniu odpowiedzi na pytania zawarte we wniosku o wydanie warunków technicznych dla obiektu, w przypadku zmiany sposobu jego użytkowania. Warunki tego typu określone są przez właściwe władze (Starostwo Powiatowe lub Urząd Miejski) na podstawie wniosku, w którym należy określić między innymi: rodzaj napraw, rodzaj działalności, ilość stanowisk, wielkość zatrudnienia itp. W otrzymanej od Urzędu, na podstawie złożonego wniosku decyzji, określone zostają wszystkie warunki do spełnienia, w celu zmiany sposobu użytkowania obiektu oraz narzucone, jeśli zajdzie taka konieczność, warunki wykonania dodatkowych opracowań formalnych (np. raportu o oddziaływaniu obiektu na środowisko naturalne). W celu otrzymania zgody na adaptację (przeznaczenie) istniejącego obiektu na warsztat samochodowy, konieczne jest przeprowadzenie dalszych działań, które zaczynają się na etapie inwestycji i wiążą się z poniesieniem odpowiednich kosztów. Dotyczą one wykonania projektu budowlanego.

Załatwienie wszelkich formalności w tym zakresie zlecić trzeba projektantowi z odpowiednimi uprawnieniami, przekazując mu pełnomocnictwie w tym zakresie. Kompletuje on odpowiednie dokumenty, mapy terenu, dokumentacje obiektu (rzuty i przekroje), uwagi konstruktora. Opiniowanie jest to następnie przez rzeczoznawcę ds. przeciw pożarowych, sanepid itd. i składany jest wniosek o zmianę sposobu użytkowania obiektu wraz z zebraną dokumentacją. Dopiero po uprawomocnieniu się decyzji Urzędu możliwe są prace adaptacyjne wewnątrz obiektu. Jednak w przypadku, gdy elementy konstrukcyjne budynku wymagają zmian, czy gdy konieczne jest doprowadzenie nowych instalacji zewnętrznych, wymagana jest pełna procedura wystąpienia o pozwolenie.

Wszystkie zawarte w projekcie warsztatu rozwiązania konstrukcyjne pomieszczeń i realizowane w nich procesy technologiczne i funkcje organizacyjne muszą być zgodne z obowiązującymi przepisami budowlanymi i wytycznymi stosowanych ustaw i rozporządzeń. Wielkości poszczególnych pomieszczeń (szatni, dróg ewakuacyjnych) i ilości ubikacji, czy wyjść pożarowych odpowiadać musi obowiązującym przepisom, nawet kosztem poważnych przeróbek budowlanych.

Obwody zasilania i zabezpieczenia urządzeń muszą spełniać odpowiednie normy. Pomieszczenia muszą posiadać również właściwą wentylację i oświetlenie. Przy adaptacji obiektu na warsztat samochodowy trzeba wykazać się elastycznością przy doborze dostępnych rozwiązań organizacyjnych. Adaptacja obiektu, to zdecydowanie inny rodzaj prac projektowych i koncepcyjnych niż w przypadku budowy nowego warsztatu od zera. Po zakończonym procesie adaptacyjnym obiektu właściciel warsztatu zobligowany jest do dokonania stosownych odbiorów urzędowych. Należy uzyskać zgody na wytwarzanie odpadów stałych i niebezpiecznych oraz dopuścić do użytku instalację grzewczą i wentylacyjną, uzyskać pozwolenie na wprowadzanie gazów i płynów do atmosfery. Należy pamiętać również o zgłoszeniu i zalegalizowaniu odpowiedniego sprzętu przeciw pożarowego, powiadomieniu Państwowego Inspektoratu Pracy i Sanepidu (oczywiście dopiero w przypadku zatrudnienia, choćby jednego pracownika).

Najkorzystniejszą sytuacją dla przyszłego właściciela warsztatu blacharsko-lakierniczego jest koncepcja budowy nowego obiektu. Tego typu sytuacja możliwa jest jednak wyłącznie w sytuacji, gdy posiada on odpowiednie środki finansowe na sfinalizowanie tego typu inwestycji. Jest to bowiem najdroższa forma stworzenia tego typu obiektu. Daje ona jednak właścicielowi obiektu możliwość realizowania własnej koncepcji funkcjonowania warsztatu, stopniowego rozwoju w przyszłości i rozszerzenia zakresu świadczonych usług.

Tego typu inwestycję należy rozpocząć od wyszukania działki budowlanej, na której obiekt ma powstać. Istotna jest zarówno jej wielkość, jak również i jej lokalizacja. Optymalne rozlokowanie przestrzenne jest niezbędne, nie tylko ze względu na zachowanie prawidłowości realizowanych procesów naprawczo-technologicznych, ale również ze względów marketingowych. Po ustaleniu założeń dotyczących samego obiektu warsztatowego, należy określić wymagania odnośnie jego lokalizacji i wynikających z niej konsekwencji.

Przy doborze działki budowlanej pod stworzenie nowego warsztatu blacharsko-lakierniczego należy uwzględnić:

• możliwość budowy i eksploatacji obiektu – budowa wymaga zgody właściwego terytorialnie organu administracji państwowej i uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
• warunki wkomponowania w nią zaprojektowanego obiektu warsztatowego oraz uwzględnienia ciągów komunikacyjnych i dróg wewnętrznych oraz miejsc parkingowych,
• jej lokalizację, która ma bezpośredni wpływ na ilość potencjalnych klientów, a tym samym na rentowność całej inwestycji,
• uzbrojenie działki w dostępne media (wodę, energię elektryczną, odprowadzenie ścieków itp.) niezbędne do funkcjonowania obiektu.

Przy inwestowaniu w nowo powstający obiekt warsztatowy warto skorzystać z wiedzy i umiejętności oraz zdobytego doświadczenia kompetentnych projektantów, pomimo posiadanej własnej wizji w celu osiągnięcia w efekcie końcowym nowych rozwiązań, gwarantujących sukces organizacyjny, techniczny, a zarazem ekonomiczny.

W praktyce, często przy zbyt dużej wierze we własne możliwości i wiedzę, a jednocześnie przy braku konsultacji w zakresie projektowania tego typu obiektu z doświadczonymi projektantami, kończy się to dodatkowymi problemami natury formalnej i zwiększonymi nakładami finansowymi oraz organizacyjnymi w przyszłości, w trakcie funkcjonowania warsztatu blacharsko-lakierniczego.

Prace projektowe powinny być prowadzone we właściwej kolejności. W pierwszej kolejności powinien być wykonany projekt technologiczny, zawierający założenia ramowe, a dopiero później opracowany powinien być projekt architektoniczny (budowlany i konstrukcyjny).

Na tym etapie prac projektowych musi zostać podjęta decyzja odnośnie rodzaju i wzajemnego usytuowania względem siebie stanowisk naprawczych i obsługowych.

Warsztat lakierniczy jest obiektem specyficznym, w którym wyjątkowe znaczenie ma właściwe jego zaprojektowanie, czyli rozmieszczenie pomieszczeń, doprowadzenie mediów oraz zorganizowanie pracy. Przy organizacji warsztatu lakierniczego należy bezwzględnie pamiętać o zapewnieniu wyposażenia obiektu w odpowiednie instalacje, urządzenia i ich osprzęt.

Warsztat wykonujący usługi lakiernicze posiadać powinien następujące pomieszczenia lub wydzielone z nich stanowiska:

• przyjęcia samochodu,
• rozbrajania samochodu połączone z magazynem części i elementów,
• przygotowania powierzchni,
• mieszalni lakierów,
• kabiny lakierniczej,
• montowania i kompletowania pojazdu,
• myjni,
• stanowiska wydawania pojazdu po wykonanej usłudze.

W przypadku projektowania warsztatu blacharsko-lakierniczego dla zapewnienia właściwej organizacji pracy zachowane muszą być odpowiednie proporcje pomiędzy ilością i powierzchnią poszczególnych stanowisk. Konieczne jest określenie ilości pojazdów, które mają być objęte obsługą. Zapewnić należy przepustowość dla ustalonej liczby pojazdów. Najistotniejszym miejscem wyznaczającym przepustowość całego obiektu blacharsko-lakierniczego jest kabina lakiernicza, w której w trakcie pojedynczej dziennej zmiany wykonać można pokrycie lakiernicze dla od 3 do 6 pojazdów. Jej wydajność zwiększyć można dodatkowo o 50 do 70% poprzez dołożenie do niej dodatkowej suszarni. Przy takim rozwiązaniu w kabinie lakierniczej odbywa się tylko proces lakierowania, natomiast etap suszenia przejmuje dodatkowo zorganizowana suszarnia.

Wymiary wewnętrzne kabin lakierniczych mieszczą się w granicach 4,5x7x3m, natomiast typowych suszarni 3,5×7,5×2,5m. Zakłada się, że liczba stanowisk przygotowania powierzchni przed lakierowaniem w całym obiekcie lakierni odpowiadać musi przepustowości i liczbie kabin lakierniczych w przypadku dużych obiektów lub samej tylko przepustowości kabin lakierniczych w przypadku małych i średnich obiektów. Każde pojedyncze stanowisko przygotowania powierzchni powinno mieć wymiary 5x7m.

Niezmiernie ważnym miejscem w całym obiekcie lakierniczym poza samą kabiną lakierniczą jest stanowisko przygotowywania powierzchni do lakierowania. W trakcie procesu przygotowywania powierzchni przeznaczonej do lakierowania powstaje mnóstwo kurzu, pyłu i mgły, dlatego też należy odizolować to stanowisko i wyposażyć je w system wyciągowo-nadmuchowy. Uzyskuje się to poprzez zastosowanie w posadzce kanałów do zasysania zanieczyszczonego powietrza. Indywidualne stanowiska przygotowania powierzchni przeznaczonych do lakierowania muszą być, zatem wyposażone w instalacje sprężonego powietrza oraz system odsysania pyłów, które powstają przy szlifowaniu. Najczęściej są to rękawy odsysające podłączone do głównego systemu dla całego obiektu lub końcówki zakładane bezpośrednio do szlifierek używane w trakcie szlifowania z odprowadzeniem do odkurzaczy stanowiskowych. Do oddzielenia od siebie poszczególnych stanowisk używane są dodatkowo różnego rodzaju osłony w formie rękawów foliowych opuszczanych z góry, obejmujących całe stanowiska lub foliowych kotar przesuwanych na podwieszonych pod sufitem prowadnicach szynowych. Stanowisko przygotowania powierzchni powinno być wyposażone również w promienniki podczerwieni, ze względu na fakt konieczności skrócenia czasu suszenia warstw między lakierniczych (gruntów, podkładów i warstw nawierzchniowych) związanego z wydajnością pracy lakierni. Dzięki ich zastosowaniu czas schnięcia gruntów skraca się do 6-8 minut, podkładu do 10-15 minut, a warstw powierzchniowych do 15-15 minut.

Kolejnym ważnym pomieszczeniem w obiekcie lakierni samochodowej jest pomieszczenie do przygotowywania farb i lakierów wraz z mieszalnią lakierów. Zwykle pomieszczenie to pełni jednocześnie funkcję magazynu produktów lakierniczych, wyposażenia i sprzętu lakierniczego, a także znajduje się w nim myjka pistoletów lakierniczych.

Do tej pory najczęściej wykorzystywaną metodą budowy obiektu warsztatowego, było realizowanie jej z wykorzystaniem systemów ceramicznych (cegieł, pustaków, czy bloczków betonowych). Budowa obiektu tą metodą wymaga niestety określonego czasu i nie należy do rozwiązań najtańszych. Obecnie dostępne są tzw. konstrukcje modułowe, oparte na stalowej konstrukcji nośnej i elastycznych płytach warstwowych z rdzeniem poliuretanowych lub z wełny mineralnej. Te konstrukcje są zdecydowanie tańsze od konstrukcji tradycyjnych, a czas realizacji budowy tego typu obiektów jest zarazem znacznie krótszy.