Jak prawidłowo naprawiać aluminiowe elementy karoserii samochodowej?

Naprawa panelowa elementów wykonanych ze stopów aluminium* stanowi osobne zagadnienie. Ze względu na ryzyko powstania ognisk korozji kontaktowej stanowisko do napraw elementów ze stopów aluminium powinno być oddzielone od pozostałych stanowisk. Podział powinien być wykonany minimum poprzez możliwość zasłonięcia kotary. Dodatkowym, ważnym elementem jest konieczność stosowania specjalizowanego wyciągu do odprowadzania opiłków aluminium (cząstki drobnodyspersyjne) podczas szlifowania, ponieważ zbyt duże stężenie ich w powietrzu grozi wybuchem.

O ile w przypadku napraw elementów stalowych, lekkie podgrzanie może ułatwić naprawę, to podczas usuwania odkształceń w karoserii aluminiowej, podgrzewanie jest niezbędne.

Wykluczona jest praca „na zimno”, ponieważ zazwyczaj element pęka podczas próby naprawy, a jeżeli nawet pęknięcia nie są widoczne „gołym okiem” to zapewne struktura w miejscu prostowania jest na tyle uszkodzona, że pękniecie może nastąpić w każdym momencie.

Spoter do aluminium

Spoter do elementów stalowych nie nadaje się do zastosowania podczas naprawy elementów aluminiowych. Powodem jest różnica w metodzie przygrzewania końcówki roboczej lub całkowicie inne parametry tego przygrzewania. Na rynku aktualnie można spotkać dwa rodzaje spoterów do karoserii aluminiowych:

• metodą przez gwałtowne rozładowanie kondensatorów,
• automatyczne spawanie łukowe.

Narzędzia oraz urządzenia do napraw elementów wykonanych ze stopów aluminiowych, nie mogą być stosowane zamiennie do obróbki innych materiałów, a szczególnie stalowych. W obu przypadkach spotery służą do zastosowania jedynie przy naprawach aluminium. W momencie powstawania tego opracowania wdrażane na rynku są spotery wykorzystujące metodę „spawaną”, które wydają się znacznie łatwiejsze w stosowaniu i obsłudze. Inne narzędzia takie jak tzw. wyciągarki, tarniki, młotki itp. w zasadzie są takie same. Jedynie w przypadku kowadeł oraz łyżek zachodzi konieczność specjalnego doboru narzędzi. Muszą być one izolowane np. tworzywem sztucznym lub gumą.

Naprawa panelowa wgniecenia – tzw. metoda „spawana”

1.Ocena uszkodzenia oraz opracowanie planu naprawy. Po ustaleniu odpowiedniej metody, należy przygotować wszystkie potrzebne narzędzia.

2.Odpowiednie podgrzanie elementu w celu redukcji powstałego naprężenia i poprawy jego plastyczności. Naprawy panelowe karoserii aluminiowych powinny być zawsze wykonywane na częściach podgrzanych do temperatury 200-300 °C. Należy uważać, aby nie przekroczyć temperatury 660 °C, ponieważ w tej temperaturze aluminium topi się.

3.Kontrola temperatury. Można ją prowadzić dzięki specjalnym markerom lub termometrom bezdotykowym – pirometrom. Najlepiej w tej kwestii sprawują się mierniki bezdotykowe oparte na laserze i pozwalające na stałą kontrolę temperatury. Stały monitoring ciepła jest bardzo ważny, gdyż aluminium jest bardzo dobrym przewodnikiem ciepła i nagrzewa się szybciej niż stal. Należy jednak pamiętać o poprawie po wykonanej naprawie połączeń klejonych w pobliżu obszaru grzania oraz miejsc, w których zastosowano masy antykorozyjne. Bardzo wysoka temperatura może negatywnie odbić się na jakości tego typu połączeń i zabezpieczeń.

4.Pozostawienie elementu do ostygnięcia. Można schłodzić panel stosując sprężone powietrze lub wilgotną szmatkę. Po schłodzeniu elementu widoczne jest zmniejszenie uszkodzenia powstałe w wyniku skurczu termicznego.

5.Usunięcie powłoki lakierniczej w miejscu naprawy papierem ściernym o gradacji 80, założonym na szlifierkę rotacyjną z opcją odsysania pyłów.

6.Dokładne oczyszczenie miejsca naprawy z wszelkich zanieczyszczeń. Nie należy używać do tego celu wody, gdyż tworzy ona silne środowisko ułatwiające późniejsze tworzenie się ognisk korozji już po naprawie, pod warstwą nowego lakieru.

7.Przygotowanie spotera do napraw aluminium. W tym przypadku jest to francuski GYSPOT ARC PULL 200 działający podobnie jak spotery do stali, przygrzewajace tzw. bity. Na wyposażeniu spotera firmy GYS znajdują się dwa typy bitów, wykonane z najpopularniejszych stopów aluminium stosowanych przy produkcji karoserii:

• ALSi12 – aluminium z dodatkiem krzemu,
• AlMg3 – aluminium z dodatkiem magnezu.

W tym przypadku doświadczalnie zostało ustalone, że próbny element został wykonany ze stopu aluminium z magnezem (AlMg3). Podczas spawania bitów wytwarzany jest łuk elektryczny i należy zabezpieczyć oczy przed uszkodzeniem wzroku, za pomocą masek spawalniczych z bardzo wysokim czasem reakcji. Należy pamiętać, że jest to proces spawania elektrycznego, więc należy zastosować urządzenia zabezpieczające elektronikę zainstalowaną w samochodzie tzw. przepięciówkę. Bardzo dobrym urządzeniem jest EZ-DENT PETECTOR. Ilość użytych bitów uzależniona jest od kształtu i wielkości uszkodzenia. Parametry te determinują również dobór narzędzia zastosowanego do wyciągania wgniecenia. W przypadku bolców z nakręcanymi uchwytami do ciągnięcia można zastosować następujące wyciągarki:

• Easy Puller wyposażony w adapter do napraw aluminium,
• Lever Puller – dźwignia jednostronna,
• Strong Puller – rozbudowana wyciągarka, również do likwidacji wgnieceń liniowych.

8.Podgrzanie elementu w celu zwiększenia jego plastyczności oraz zmniejszenia ryzyka pęknięcia. Przy użyciu opalarki lub palnika gazowego należy nagrzać miejsce naprawy do ok. 200 °C, stale kontrolując temperaturę w celu zapobieżenia przegrzania. Trzeba jednak pamiętać o właściwym skalibrowaniu pirometru do pomiarów aluminium. Po osiągnięciu zadanej temperatury staramy się jak najszybciej wyciągnąć wgniecenie za pomocą wyciągarki, ponieważ aluminium bardzo szybko odprowadza ciepło do otoczenia.

9.Przygrzanie bitów aluminiowych i przełożenie przetyczki ze stali wysokogatunkowej. Następnie prowadzi się wyciąganie przy użyciu wybranego oprzyrządowania, ciągle podgrzewając miejsce naprawy, aby utrzymać temperaturę ok. 200 °C.

10.Ostrożne usunięcie po ostygnięciu przyspawanych bitów i przeszlifowanie pozostałości grubym papierem ściernym o gradacji 80. Jeżeli zachodzi potrzeba, można sprawdzić płaszczyznę naprawy przy użyciu tarnika (pilnika) blacharskiego. Do ostatecznego wyrównania można użyć specjalnych mas szpachlowych z dodatkiem aluminium i zwiększonym przyleganiem do tego typu powierzchni. Dalsza naprawa to już działania lakiernicze, mające na celu zabezpieczenie miejsca naprawy i odnowienie powłoki lakierniczej.

Bogusław Raatz

HERKULES AUTO-TECHNIKA