Uszkodzenia karoserii

Uszkodzenia karoserii mogą wynikać z kolizji pojazdu z innym pojazdem, przeszkodą nieruchomą lub ze zużycia w wyniku eksploatacji. Najbardziej istotną z punktu widzenia ekonomiczne jest pierwsza grupa zdarzeń. W 2017 roku zanotowano w Polsce około 30 tys. wypadków drogowych, a w każdym z nich uczestniczył co najmniej jeden pojazd.

Podczas wypadku lub kolizji dochodzi do uszkodzeń w pojazdach i można je podzielić w zależności od kierunku działania sił odkształcających:

• ukośne przednie,
• boczne,
• tylne,
• ukośne tylne,
• przewrócenie.
• czołowe

Podczas kolizji drogowej energia kinetyczna absorbowana jest przez poszczególne elementy karoserii powodując ich odkształcanie. Zasada konstrukcyjna polegająca na zastosowaniu w  karoserii samochodowej elementów o zmniejszonej wytrzymałości do absorbowania energii kinetycznej zderzenia, powoduje zwiększenie zakresu odkształceń wynikających z kolizji. Zasada ta przyczynia się jednak w bardzo znaczący sposób do zachowania zwiększonych szans przeżycia osób znajdujących się w chwili kolizji w przedziale pasażerskim.

Uszkodzenie czołowe

    Statystycznie jednym z najczęstszych przypadków kolizji pojazdów drogowych jest zderzenie czołowe. Może być ono wynikiem zderzenia czołowego dwóch pojazdów, czołowym uderzeniem w przeszkodę, czołowym uderzeniem w bok innego pojazdu lub uderzeniem w tył innego pojazdu.

    Z założenia, zgodnie z bezpieczeństwem biernym, jak najmniejszym odkształceniom powinien ulegać przedział pasażerski. Pojazd drogowy, którego zasadniczym elementem nośnym jest karoseria w kształcie kadłuba samonośnego, podlegając uderzeniu czołowemu absorbuje energię kinetyczną uderzenia głównie poprzez odkształcenie elementów karoserii, które zostały do tego specjalnie zaprojektowane. Są to przede wszystkim:

• zderzaki,
• pas przedni,
• podłużnice,
• pokrywa silnika,
• pokrywa bagażnika.

Podczas zderzenia czołowego powstają dwa podstawowe typy odkształceń:

• wzdłużne równomierne,
• wzdłużne wichrujące.

Zgniecenie wzdłużne równomierne powstaje w wyniku takiego zderzenia czołowego gdzie dochodzi do równomiernego rozłożenia sił deformujących i gdy kierunek wypadkowej tych sił pokrywa się z osią środkową pojazdu lub  jest równoległy do tej osi i przebiega w jej pobliżu (uderzenie całą powierzchnią). W tym przypadku równomiernemu odkształceniu podlegają elementy nośne karoserii znajdujące się po jej obu stronach, a stopień absorpcji i jej skuteczność są największe.

Zgniecenie wzdłużne wichrujące powstaje w wyniku takiego zderzenia, gdzie pojazd uderzając czołowo zostaje poddany działaniu sił deformujących o nierównomiernym rozkładzie względem osi środkowej pojazdu (uderzenie wyłącznie jedną stroną). Najczęściej na takie odkształcenia narażone są pojazdy o konstrukcji ramowej. W tym przypadku cała energia kinetyczna uderzenia przenoszona jest przez jedną stronę płyty podłogowej i przy znacznych siłach deformujących dochodzi do tzw. zwichrowania płyty podłogowej. Uszkodzenia  tego typu są zwykle trudne do usunięcia i wymagają dużej wiedzy oraz doświadczenia. Niezbędne jest również zastosowanie specjalistycznego sprzętu naprawczo-pomiarowego.

Uszkodzenie boczne

Kolejną grupą uszkodzeń w wyniku kolizji drogowych są uszkodzenia boczne. Powstają one zwykle podczas kolizji z innym pojazdem drogowym lub uderzenia bokiem w przeszkody stałe.  Zderzenia oraz powstałe w ich wyniku zgniecenia boczne można umownie podzielić na dwie grupy:

• boczne narożne,
• boczne centralne.

O ile zderzenia boczne narożne nie powodują powstania zagrożenia dla konstrukcji przedziału pasażerskiego to zderzenia boczne centralne skierowane są wyłącznie w konstrukcję tego przedziału powodując jego odkształcenie.

Jeżeli pojazd, który uderza centralnie w część boczną innego pojazdu trafia w próg, który jest częścią płyty podłogowej o zwiększonej wytrzymałości, to wielkość odkształceń zwykle jest mniejsza niż w przypadku gdy uderzenie trafia w drzwi oraz słupek środkowy

Uszkodzenie ukośne

Po omówieniu zderzeń czołowych oraz bocznych należy stwierdzić, że większość przypadków uszkodzeń powstałych w wyniku kolizji drogowych to przypadki złożone. Analizy te są czysto teoretyczne i wszelkie rozważania oparte są o pewne uproszczenia. Dotyczy to między innymi problemu zderzeń ukośnych. Wypadkowa sił deformujących przyłożona pod kątem do osi środkowej pojazdu powoduje zbliżone odkształcenia do przypadków omówionych powyżej.

Bogusław Raatz

raatz.pl